Τα όρια της πλάκας

Picture of Τρύφων Κατσάκης

Τρύφων Κατσάκης

  Δύσκολο να δοθεί ένας περιεκτικός και συνάμα καθολικός, για την έννοια του χιούμορ ορισμός. Χοντρικά αποτελεί ένα είδος επικοινωνίας που προκαλεί το γέλιο· πρόταση γενικά αποδεκτή φαντάζομαι. Μέχρις εδώ όλα βαίνουν καλώς. Σύντομη αλλά σχετική παρένθεση: στα μαθηματικά τις περισσότερες λαδιές τις κάνουν το μηδέν, το άπειρο και οι συνοριακές τιμές (για να αντιληφθεί κανείς τις “συνοριακές τιμές” αρκεί να τις παρομοιάσει με πασσάλους που περιφράζουν ένα χωράφι). Οι συνοριακές τιμές, πιο απλά τα σύνορα, αντιπροσωπεύουν το εκνευριστικό και εξοργιστικό μεταίχμιο, εκείνο ακριβώς το σημείο όπου γίνεται η αλλαγή. Που δεν είναι τίποτα από τα δύο και ταυτόχρονα είναι και τα δύο! Που δεν ανήκει σε κανέναν και ταυτόχρονα γίνεται κοινό κτήμα. <<Τι σχέση έχουν όλα αυτά με το χιούμορ;>> θα απορείτε. Και δικαίως μάλιστα!

   Αν διεισδύσει κάποιος λίγο βαθύτερα στην έννοια του χιούμορ, εύκολα μπορεί να αντιληφθεί την ύπαρξη ενός προβλήματος που πηγάζει από τις “περιβόητες” συνοριακές τιμές. Στο παράδειγμα με το χωράφι, ο φράκτης που το περιβάλλει είναι διακριτός δια γυμνού οφθαλμού. Το χιούμορ όμως, ως θεωρητικό μέγεθος που δεν μπορεί να ποσοτικοποιηθεί, μοιάζει περισσότερο με αχανή έκταση παρά με μετρήσιμο στρέμμα. Οι δε “φράχτες” του αχνοφαίνονται.

https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Ftwitter.com%2Fmichaelpap34%2Fstatus%2F1153629854685892609&psig=AOvVaw3KqPmy8_QxjCNeO3FdRBcF&ust=1586910654064000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCMiAv4DV5ugCFQAAAAAdAAAAABB9

   <<Πότε μια πλάκα ξεφεύγει;>>, <<Μέχρι ποιο σημείο ένα σχόλιο είναι χιουμοριστικό και πότε αρχίζει να γίνεται προσβλητικό;>>, <<Ποια αστεία θεωρούνται χοντράδες;>> και άλλες παρόμοιες ερωτήσεις επιδέχονται  απαντήσεις, που ποικίλουν αναλόγως την περίσταση, το άτομο, την οικειότητα… Καμιά απάντηση δεν είναι σωστή, καμιά απάντηση δεν είναι λανθασμένη· όλες εξαρτώνται από τη σχετικότητα των συνόρων. Επομένως, το <<πότε μπορεί να υπερβούμε τα όρια;>>  θυμίζει λίγο ρώσικη ρουλέτα.

  Τα σύνορα τις περισσότερες φορές χαρακτηρίζονται από ρευστότητα και δυσκολία -ενίοτε και αδυναμία καθορισμού- λόγω της πολυπρισματικής τους θεώρησής. Αν συνεκτιμήσουμε την προσωπική αξίωση του καθενός να ικανοποιήσει την πιο συμφέρουσα οπτική, τότε η παραβίασή τους τα μετατρέπει σε πεδία έντονων προστριβών και αντεγκλήσεων. Στο επίπεδο του χιούμορ το τελευταίο μεταφράζεται σε παρεξηγήσεις και τα συναφή.

https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.ibtimes.co.uk%2Fobama-was-always-wall-streets-pocket-democrats-must-stop-taking-its-money-1619562&psig=AOvVaw1EMVXsFX_ZQ_RVBK-ufa-N&ust=1586911343315000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCMitrs7X5ugCFQAAAAAdAAAAABAI

  Επιτακτική είναι, λοιπόν,  η ανάγκη οριοθέτησης του χιούμορ. Τίνι τρόπω όμως; Για μερικούς λύση στο πρόβλημα έρχεται να δώσει σαν “από μηχανής θεά” η πολιτική ορθότητα. Πράγματι, ως ένα βαθμό. Νόημα εφαρμογής όμως έχει  σε πολύ “χοντρές” καταστάσεις, όπου πια δεν γίνεται λόγος για χιούμορ, αλλά για κατάφωρη επίθεση. Η πολιτική ορθότητα -ή ορθότερα η εμμονή σε αυτήν- έχει προκαλέσει βαθύ πλήγμα στην έννοια του χιούμορ μεταλλάσσοντάς την σε “ναρκοπέδιο”. Χωρίς να λαμβάνει υπόψη της την πολυπλοκότητα της φύσης του αστείου, περιορίζεται στο να υποδεικνύει και να επιτιμά. Αν το χιούμορ είναι ο γόρδιος δεσμός, το ξίφος που τον λύνει κομματιάζοντας τον, λέγεται πολιτική ορθότητα.

  Εν αντιθέσει με το <<Ό,τι δεν λύεται κόπτεται>> μεγαλύτερη αξία θα είχε αν κάποιος έλυνε τον κόμπο δένοντας και ξεδένοντας, μπλέκοντας και ξεμπλέκοντας, προσπαθώντας και ξεφυσώντας. Προς αυτήν την κατεύθυνση κινούνται ο σεβασμός, η ανεκτικότητα και η αποδοχή. Όταν αυτά γίνουν πραγματικότητα και πάψουν να υφίστανται μόνο στη σφαίρα της φαντασίας, το χιούμορ θα αποκτήσει περισσότερη ελαστικότητα και δεν θα φέρει με τόση άνεση και ευκολία τη ρετσινιά της λοιδορίας και του χλευασμού. 

  Και εδώ τίθεται το ερώτημα: Στους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε επιτρέπεται το χιούμορ; Ή είναι πράξη προσβολής και απρέπειας που υποδηλώνει έλλειψη σεβασμού; Τόση ώρα φτύσαμε αίμα για να διερευνήσουμε τα όρια του χιούμορ και έρχεται η τελευταία ερώτηση σεινάμενη-κουνάμενη να τα ανατρέψει όλα; 

https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Ftwitter.com%2Fhashtag%2Ftoklamavgikeaptonparadeiso&psig=AOvVaw3RFAAlygc2GZM7AaMral-J&ust=1586897835536000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCJCZgqKl5ugCFQAAAAAdAAAAABBF

  <<Στον έρωτα και στον πόλεμο όλα επιτρέπονται>>. Να προσθέσω και στον κορωνοϊό, κατά τον οποίον το χιούμορ αναδεικνύεται σε μηχανισμό επιβίωσης. Μπορεί εμείς να έχουμε ξεκαρδιστεί στα γέλια και ο δίπλα να κλαίει με μαύρο δάκρυ. Πότε θα μας κοπεί το γέλιο μαχαίρι; Όταν αλλάξουν οι ρόλοι. Μέχρι να συμβεί όμως κάτι τέτοιο, το χιούμορ θα συγκαταλέγεται στα ελάχιστα οχυρά που διαφυλάσσουν τη ζωτικότητά μας. Τα περί ορίων και συνόρων μετά την καραντίνα.

    https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fanimals.howstuffworks.com%2Fanimal-facts%2Fdo-animals-laugh.htm&psig=AOvVaw2Y7rnbrQ6R-XapgacTFMXW&ust=1586911836337000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCKiU37fZ5ugCFQAAAAAdAAAAABAD

 

Διάβασε επίσης!

Ψήφισε το καλύτερο άρθρο για το μήνα...