Η δημιουργικότητα, η ικανότητα δηλαδή του ανθρώπου να οραματίζεται καινοτόμες ιδέες που υπερβαίνουν τα στενά όρια της πραγματικότητας ή ακόμα και της ίδιας του της κοσμοθεωρίας, αποτελεί στην ουσία ένα “ταλέντο” που διαθέτει ο καθένας μας, άλλος σε μεγαλύτερο και άλλος σε μικρότερο βαθμό. Σημαντικά στοιχεία για την ύπαρξη και την άνθησή της είναι η φαντασία, η περιέργεια, η ανησυχία και, φυσικά, η γνώση. Πολλές φορές, συνδέουμε αυτόματα τη δημιουργική σκέψη με την επιστήμη ή με την τέχνη και τις διάφορες εκφάνσεις της. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι υπάρχει παντού στην καθημερινότητά μας, στις δραστηριότητες που επιλέγουμε, στο εργασιακό μας περιβάλλον και αλλού. Οι παράγοντες που μπορούν σταδιακά να επηρεάσουν τη δημιουργικότητά μας είναι ποικίλοι, πολυδιάστατοι και διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ένας από τους κυριότερους αυτούς παράγοντες, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η ηλικία, καθώς, σύμφωνα με αρκετές έρευνες αλλά και απόψεις, μία μεγάλη μερίδα ατόμων, τείνει να χάνει ένα μέρος της δημιουργικότητάς της καθώς ωριμάζει ηλικιακά. Παρόλο που αρκετές φορές η άποψη αυτή μπορεί να αποδειχθεί λανθασμένη ή στερεοτυπική, ας δούμε ορισμένους λόγους για τους οποίους η ηλικία μπορεί να αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα για την εξέλιξη της δημιουργικότητάς μας.
Η προσωπικότητα και τα πιστεύω μας έχουν σχηματιστεί
Όσο διανύουμε την παιδική και την εφηβική μας ηλικία, βρισκόμαστε ακόμα σε ένα στάδιο κατά το οποίο δεχόμαστε τα πρώτα μας θεμελιώδη ερεθίσματα για τον κόσμο με αποτέλεσμα να μην έχουμε ακόμα ούτε επαρκές γνωσιακό υπόβαθρο ούτε εδραιωμένη προσωπικότητα, καθώς αυτή πλάθεται και εμπλουτίζεται μέρα με τη μέρα. Όταν, όμως, μεγαλώνουμε, έχουμε πολύ περισσότερες γνώσεις και εμπειρίες και είναι πιθανότερο να βασιστούμε σε αυτές, που ήδη τις κατέχουμε, παρά να αναζητήσουμε και να περιπλανηθούμε σε καινούρια μονοπάτια μέσω της δημιουργικής σκέψης. Πιο συγκεκριμένα, μπορεί να θεωρήσουμε ότι το να επινοήσουμε κάτι καινούριο είναι χάσιμο χρόνου και ότι είναι πιο ωφέλιμο να χρησιμοποιήσουμε γνώσεις και τεχνικές που είναι ήδη δοκιμασμένες.
Συμβιβασμός με τις προσταγές της καθημερινότητας
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ανθρώπων που μεγαλώνοντας μπαίνουν σε μία ρουτίνα την οποία επιθυμούν να ακολουθούν πιστά, φοβούμενοι ότι η οποιαδήποτε αλλαγή μπορεί να τους βγάλει από το πρόγραμμα που έχουν δημιουργήσει, είτε αυτό αφορά το επάγγελμά τους, είτε τα χόμπι τους και την οργάνωση της προσωπικής τους ζωής. Όταν, όμως, κάποιος κάνει συνεχώς τα ίδια πράγματα, συναναστρέφεται τα ίδια άτομα και ακολουθεί το ίδιο μοτίβο στις δραστηριότητες που επιλέγει, αυτόματα, παύει να καλλιεργεί τη δημιουργικότητά του. Ατό, διότι δεν δέχεται νέα ερεθίσματα, ούτε προσπαθεί να κάνει κάτι που να υπερβαίνει την καθημερινότητα και τις κοινωνικές νόρμες. Επίσης, όταν είμαστε μικροί, διαθέτουμε μία αθωότητα από την οποία απορρέει αυθορμητισμός και σιγουριά για τις ιδέες μας, που μας ωθούν στο να τις εκφράζουμε ελεύθερα και χωρίς φόβο. Όσο μεγαλώνουμε όμως, οι κοινωνικοί περιορισμοί αλλά και ο φόβος της κριτικής αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες για την αυθόρμητη έκφραση μίας δημιουργικής ιδέας.
Γρήγοροι ρυθμοί ζωής και αυτοματισμός
Η παιδική ηλικία χαρακτηρίζεται από την ανεμελιά, ξεγνοιασιά και ζωηρότητα, στοιχεία απαραίτητα για τη διάνθιση της δημιουργικής σκέψης και της φαντασίας. Τα παιδιά δεν έχουν τις ίδιες ανησυχίες με τους ενήλικες, έχουν πολύ ελεύθερο χρόνο και μία μεγαλύτερη τάση για εξερεύνηση και ανακάλυψη του κόσμου. Μεγαλώνοντας, όμως, είναι πολύ πιθανό να παρασυρθούμε από τους ρυθμούς της ζωής και από το άγχος που αυτή συνεπάγεται, αφήνοντας στην άκρη τη δημιουργική μας πλευρά. Τα social media, παίζουν επίσης πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτό, καθώς είναι άμεσα συνδεδεμένα με τον αυτοματισμό και την ταχύτητα, με αποτέλεσμα να μας κάνουν να περιμένουμε πολλά πράγματα “έτοιμα” και να μην μπαίνουμε πια στη διαδικασία της αναζήτησης.
Ταυτίζουμε τη δημιουργικότητα με την ξαφνική έμπνευση
Μία παγίδα στην οποία ίσως να έχουμε πέσει οι περισσότεροι είναι να πιστεύουμε ότι η δημιουργικότητα είναι συνυφασμένη με την ξαφνική έμπνευση και ότι όλοι οι άνθρωποι που δημιουργούν το κάνουν κάθε φορά αβίαστα και χωρίς κόπο. Η αλήθεια, όμως, είναι ότι όταν είμαστε μικροί σε ηλικία, μπορεί πολλές φορές οι σκέψεις μας να είναι περισσότερο αυθόρμητες και ευέλικτες λόγω της φαντασίας και της αθωότητάς μας, ενώ, όσο μεγαλώνουμε, παρατηρούμε ότι ίσως να χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια και επεξεργασία για την υλοποίηση μίας ιδέας. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν είμαστε πια δημιουργικοί, αλλά ότι θα πρέπει να επενδύουμε στη συνεχόμενη πρόοδο και όχι να ελπίζουμε σε μία στιγμιαία αναλαμπή που δεν γνωρίζουμε πότε και αν θα έρθει. Η συστηματική προσπάθεια, η διατήρηση της επαφής με πράγματα που μας συγκινούν αλλά και η επιδίωξη της προσέγγισης νέων ερεθισμάτων, αποτελούν το κλειδί για να επανακτήσουμε τη χαμένη μας δημιουργικότητα.
Η αλήθεια είναι, ότι η δημιουργικότητα και η ευελιξία της σκέψης μας μπορεί να παραμείνουν ζωντανές όσο εμείς τις καλλιεργούμε και όσο δεν αφήνουμε το μυαλό μας να αδρανεί. Μπορεί με το πέρασμα του χρόνου οι συνθήκες και τα δεδομένα να αλλάζουν, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε όσο μεγαλώνουμε να παραμείνουμε δημιουργικοί. Αυτό που έχει σημασία είναι να παραμένουμε συνδεδεμένοι με οτιδήποτε μας ξυπνάει τον πιο ευρηματικό μας εαυτό και να αφήσουμε τις ιδέες μας να μας παρασύρουν και να μας ταξιδέψουν.
Διάβασε επίσης: “Πώς η τέχνη του να ταξιδεύεις επηρεάζει τη δημιουργικότητα”