*TW: Αναφορές σε ψυχικές ασθένειες, κατάθλιψη, αυτοκτονία
Ξέρεις… Είναι μερικές φορές που το να εκφραστείς με λόγια δεν είναι αρκετό. Φορές που το συναίσθημα είναι τέτοιο που δεν έχουν βρεθεί ακόμη λέξεις να το περιγράφουν. Δε χρειάζεται να είναι έντονο, αρκεί να είναι μπερδεμένο. Τις τελευταίες ημέρες έχει απασχολήσει τις ΗΠΑ αλλά και τον υπόλοιπο σταδιακά κόσμο η είδηση ότι ένας παγκοσμίου φήμης χορευτής, dj, σύζυγος και πατέρας, ο Stephen Boss ή αλλιώς “tWitch”, ένας κοινωνός θετικής ενέργειας, αφαίρεσε τη ζωή του.

Δε θέλω να μιλήσω για το τί έμεινε πίσω, δε θέλω να συζητήσω για το ότι αυτή τη στιγμή συμβαίνουν σημαντικότερα πράγματα στον κόσμο (φυσικά και συμβαίνουν). Η αντικειμενική πραγματικότητα πολλές φορές χάνει το νόημά της μπροστά στο ανθρώπινο συναίσθημα. And that’s okay! Θέλω να μιλήσω για το παράδοξο του να φαίνεσαι χαρούμενος και να μην είσαι. Και επειδή αυτό έχει χιλιοειπωθεί, θέλω να μιλήσω για το παράδοξο του να κάνεις μονίμως τον κόσμο γύρω σου χαρούμενο, ενώ μέσα σου είσαι λυπημένος. Ίσως να μην είναι παράδοξο. Ίσως να είναι μια ακανόνιστη πορεία ενός «λογικού» συνειρμού στον οποίο το να είναι οι υπόλοιποι χαρούμενοι νοηματοδοτεί την ύπαρξή σου. Συχνό φαινόμενο η ανάγκη μοιράσματος χαράς και χαμόγελου, όταν ο ίδιος ο εαυτός δεν χαίρεται και δεν χαμογελά.
Επειδή όμως, όλα τα παραπάνω παραπαίουν μεταξύ έγκυρων πληροφοριών και πιθανότητας λογικού σφάλματος λόγω αυθόρμητης γραφής, ας μιλήσουμε με γεγονότα. Ήρθε για άλλη μια φορά η ώρα να επικεντρωθεί η προσοχή στην ψυχική υγεία και δη αυτή των ανδρών (σσ. από εδώ και στο εξής «αρρενωπότητες»). Γιατί συγκεκριμένα του ενός βιολογικού φύλου; Μα γιατί η κοινωνία είναι τρόπον τινά δομημένη, ώστε τα συναισθήματα και η ψυχική υγεία των αρρενωποτήτων να καίγονται συχνά στο βωμό πεπαλαιωμένων ιδεών για το στίγμα και τα χαρακτηριστικά του. Το κοινωνικό στίγμα, εν προκειμένω, χαρακτηρίζει ως «αδυναμία» την ένδειξη συναισθηματικής ευαισθησίας, όλων των φύλων φυσικά και, κυρίως, των αρρενωποτήτων.
Τα αποτελέσματα του στίγματος στην ψυχική υγεία;
Στις αναπτυγμένες χώρες τρεις φορές περισσότερες αρρενωπότητες έχουν ως βασική αιτία θανάτου την αυτοκτονία, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) το 2018, ακόμη κι αν τα ποσοστά κατάθλιψης των θηλυκοτήτων είναι υψηλότερα. Στην Ευρώπη, ένα 12% των θηλυκοτήτων πάσχει από κατάθλιψη, ενώ στις αρρενωπότητες το ποσοστό αυτό είναι μόλις 6%. Ωστόσο, υπάρχει διάχυτη η υποψία τα ποσοστά κατάθλιψης των τελευταίων να είναι αρκετά υψηλότερα, αφενός λόγω του στίγματος που οδηγεί σε απόκρυψη πληροφοριών, αφετέρου λόγω του υψηλού αριθμού αυτοκτονιών των αρρενωποτήτων που δεν συνάδει με τα υπάρχοντα ποσοστά.
Παράλληλα, ακριβώς επειδή η δυσφορία των συμπτωμάτων κατάθλιψης εκφράζεται ποικιλοτρόπως, οι πιθανότητες οι αντιδράσεις ενός καταθλιπτικού ατόμου να συνάδουν με τη στερεοτυπική εικόνα που έχουμε για αυτές (κλάμα, απόσυρση, μόνιμη στεναχώρια) μειώνονται. Εξίσου πιθανή αντίδραση είναι ο θυμός και το ξέσπασμα ή, αντιθέτως, η πλήρης απόκρυψη της συναισθηματικής κατάστασης. Η τελευταία, ιδιαίτερα, συνθήκη γιγαντώνει το καταπιεσμένο συναίσθημα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη ψυχοσύνθεση του ατόμου.
Άρα τί κάνουμε και βάσει όσων συνέβησαν με τον Stephen Boss;
Αρχικά, ωθούμε την κοινωνία και ωθούμαστε -γιατί εμείς είμαστε οι κοινωνία- στην κατάρριψη του στίγματος περί ψυχικών ασθενειών γενικά και περί ανάγκης έκφρασής τους κατόπιν. Με λίγα λόγια, είναι εντάξει το να μιλάμε όταν είμαστε στεναχωρημένοι, να κλαίμε ή/και να εκφράζουμε υγιώς τα συναισθήματα που μας διακατέχουν. Ακόμη, δεν πρέπει να υπάρχει χώρος για επίκριση, παρά μόνο για κατανόηση. Όλοι είμαστε άνθρωποι (σχεδόν) και είναι απολύτως φυσιολογικό να νιώθουμε. Η επίκριση είναι περιττή εξωτερικά και εσωτερικά. Άλλωστε, το μόνο ζήτημα που ενδέχεται να προκύψει αφορά την αντίδραση στο συναίσθημα και όχι το συναίσθημα καθαυτό. Τέλος, σε οποιοδήποτε αίσθημα μη δυνατότητας διαχείρισης των συναισθημάτων θα ήταν καλό να ζητήσουμε βοήθεια. Η βοήθεια δεν αποτελεί ένδειξη αδυναμίας, αλλά δύναμης να μοιραζόμαστε και να συνυπάρχουμε. Έχει νόημα το να μιλάς.
Ονομαζόταν Stephen «tWitch» Boss, ήταν 40 ετών και επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την πορεία πολλών μεγάλων χορευτών. Ένωσε το hip hop με τη βιομηχανία του θεάματος και συμμετείχε σε ταινίες χορού που σηματοδότησαν την παιδική μας ηλικία. Ο χαμός του προκάλεσε ένα τεράστιο κύμα αναταραχής και συμπαράστασης τόσο στην οικογένεια, όσο και σε όποιον πάσχει από κάποια ψυχική διαταραχή. Κυρίως όμως, άνοιξε τη συζήτηση για την ψυχική υγεία συγκεκριμένα στη βιομηχανία του χορού και του θεάματος, εκεί όπου η τέχνη γίνεται εργασία και πολλές φορές, αδίκως, μέσο κερδοσκοπίας και εκμετάλλευσης.
Αν μπορώ να κρατήσω κάτι από τον ξαφνικό θάνατο του Stephen Boss, πέρα από το εσωτερικό κουβάρι συναισθημάτων που ανέφερα και στην αρχή, είναι ότι καμιά φορά η έκφραση ευγνωμοσύνης σε κάποιον μπορεί να κάνει τη μέρα του καλύτερη. Δεν μπορείς ποτέ, άλλωστε, να ξέρεις τί σκέψεις κυκλοφορούν στο νου του διπλανού σου, όσο καλά κι αν τον γνωρίζεις. Μια καλή κουβέντα δεν έβλαψε ποτέ κανέναν -εκτός από μερικούς εύθραυστους εγωισμούς.
Χρήσιμα τηλέφωνα υποστήριξης για την ψυχική υγεία:
Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη: 1034
Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης: 10306
Γραμμή Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας: 197