Και οι δυο έχουν διαβαστεί και αγαπηθεί από χιλιάδες λάτρεις των βιβλίων μυστηρίου. Μυαλά που σκέφτονται πέρα από τα προφανή και κάνουν εμάς -τους απλούς αναγνώστες- να προσπαθούμε να ακολουθήσουμε. Πρόκειται για τους δυο μεγάλους πρωταγωνιστές εκατοντάδων βιβλίων, σειρών, ταινιών και θεατρικών έργων μυστηρίου. Ήρθε η ώρα να τους βάλουμε απέναντι και να δούμε, αν έπρεπε να επικρατήσει κάποιος ως ο καλύτερος ντετέκτιβ, ποιος θα ήταν αυτός και γιατί;
Ποιος, πού, πότε;
Δημιούργημα του Sir Arthur Conan Doyle, ο Sherlock Holmes εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1887 στο έργο “A Study in Scarlet “. Ο Sherlock έχει τον τίτλο του “συμβουλευτικού ντετέκτιβ”, καθώς πολλές φορές βλέπουμε την Scotland Yard να απευθύνεται σε αυτόν για να λύσει υποθέσεις που στο κοινό μάτι μοιάζουν ακατανόητες. Ο Conan Doyle έχει δηλώσει πως έμπνευση για τη δημιουργία του Sherlock ήταν ο πασίγνωστός ήρωας του Edgar Allan Poe, Auguste Dupin, ο οποίος θεωρείται και ο πρώτος λογοτεχνικός ντετέκτιβ.
Πάνω από 30 χρόνια αργότερα, το 1920, η Agatha Christie μας σύστησε τον “μικρό ανθρωπάκο με το ωοειδές κεφάλι”, Ηρακλή Πουαρό. Ο Βέλγος Ντετέκτιβ εμφανίζεται σε 33 βιβλία και πάνω από 50 μικρές ιστορίες. Όπως θα δούμε παρακάτω, και όπως δήλωσε και η ίδια η Christie στην αυτοβιογραφία της, ο τρόπος με τον οποίο έχει γραφτεί και ο Πουαρό είναι σαφώς επηρεασμένος από τον ήδη τότε γνωστό στο κοινό, Sherlock του Sir Arthur Conan Doyle. Αξίζει να αναφέρουμε ότι την περίοδο εκείνη ο τελευταίος θεωρούταν η επιτομή του συγγραφέα, ενώ τα βιβλία της Agatha Christie εκλαμβάνονταν από την κοινή γνώμη ως πιο λαϊκά και ευκολοδιάβαστα. Μήπως,όμως, αυτό οφείλεται στο ότι ήταν γυναίκα συγγραφέας σε μια πολυτάραχη περίοδο; Χμμ...
Τα κοινα σημεία
Για να διαβάζεις αυτό το άρθρο σίγουρα έχεις έρθει σε επαφή και με τους δυο χαρακτήρες, είτε μέσω βιβλίων είτε από τις πολύ δημοφιλείς σειρές και ταινίες, στις οποίες πρωταγωνιστούν. Δεν είναι λοιπόν, δύσκολο να παρατηρήσει κανείς τις πολλές ομοιότητες των δύο ηρώων. Πρόκειται για δύο εξαιρετικά υπερφίαλους ανθρώπους. Στοχεύουν διαρκώς να εντυπωσιάσουν με τις γνώσεις τους και δεν είναι καθόλου ταπεινοί. Είναι έξυπνοι και το ξέρουν. Και οι δυο χρησιμοποιούν την επαγωγική μέθοδο προκειμένου να φτάσουν στην λύση του μυστηρίου. Ένα ακόμα κοινό σημείο τους είναι φυσικά οι δύο βοηθοί τους ή αλλιώς τα “sidekicks”. Ο John Watson (πρώην γιατρός στον Βρετανικό στρατό) και ο Arthur Hastings (πρώην αξιωματικός του Βρετανικού Στρατού) τους συνοδεύουν σε κάθε περιπέτεια. Ο στόχος της ύπαρξης τους; Ως επί το πλείστον, να εκδηλώνουν τον θαυμασμό τους και να τονίζουν με τα σχόλια τους την ευφυΐα του κεντρικού ήρωα.
Δύο διαφορετικές προσωπικότητες
Αν και οι δυο είναι αρκετά έξυπνοι και πνευματώδεις άνθρωποι, οι προσωπικότητες τους διαφέρουν σε πολύ βασικά σημεία. Ο Holmes περιγράφεται ως μια επιβλητική παρουσία, αλλά και ως ένας αρκετά ακατάστατος άνθρωπος. Κάνει κατάχρηση ναρκωτικών και καπνίζει. Είναι αρκετά μοναχικός, δεν έχει πολλούς φίλους και φαίνεται ότι δεν τον ενδιαφέρει να αποκτήσει. Όσον αφορά τις γυναίκες, ο Sherlock εμφανίζεται ιδιαίτερα διστακτικός απέναντι στην ύπαρξη συναισθημάτων. Φαίνεται να μην ξέρει να τα διαχειρίζεται, γι’ αυτό και απέχει. Η μεγάλη εξαίρεση στην ερωτική του ζωή ήταν η Irene Adler, που, αν και εμφανίζεται μόνο σε ένα έργο, θεωρείται από πολλούς το βασικό ερωτικό ενδιαφέρον του Holmes. Γενικά, σε όλες τις εμφανίσεις του, φαίνεται πως ο Sherlock δυσκολεύεται ιδιαίτερα στην κοινωνική συμπεριφορά και την επικοινωνία. Δεν τον ενδιαφέρει αν θα προσβάλει κάποιον και, πολλές φορές, το κάνει ασυναίσθητα.
Από την άλλη μεριά, ο Poirot σίγουρα δεν έχει την επιβλητική παρουσία του Sherlock. Περιγράφεται ως ένας μικροκαμωμένος άνθρωπος, με ένα πολύ χαρακτηριστικό μουστάκι, το οποίο φροντίζει σχολαστικά. Είναι άνθρωπος της λεπτομέρειας. Τα θέλει όλα τακτοποιημένα και στην εντέλεια. Είναι ευγενικός και πάντα κρατάει τα προσχήματα. Δεν κάνει καμία κατάχρηση και προσέχει αρκετά την διατροφή του. Η πρώτη μας γνωριμία με τον Poirot γίνεται όταν ήδη έχει πάρει σύνταξη από την Βελγική αστυνομία και, πλέον, αναλαμβάνει περιστασιακά κάποιες υποθέσεις. Ωστόσο, οι υποθέσεις αυτές, φαίνεται να το κυνηγούν όπου βρεθεί και όπου σταθεί. Σε πολλές περιστάσεις, αναστατώνουν τα ταξίδια αναψυχής και την καθημερινή του ηρεμία. Όσον αφορά τον έρωτα, φαίνεται ότι ο Poirot παραδέχεται ότι έχει ερωτευτεί μια μόνο γυναίκα, η οποία εμφανίζεται μονάχα σε ένα βιβλίο. Πρόκειται για την κοντέσα Vera Rossakoff. Ωστόσο, δεν έχουμε παραπάνω πληροφορίες για την φύση της σχέσης τους.
Ποιος είναι πιο έξυπνος;
Μια μεγάλη διαφορά που εντόπιζα πάντα μεταξύ των δύο είναι στο πως φτάνουν στη λύση της υπόθεσης. Φαίνεται ότι ο Holmes, συνήθως μετά τη χρήση ναρκωτικών, φτάνει ως δια μαγείας σε ένα συμπέρασμα, στο οποίο ο αναγνώστης, και να ήθελε να φτάσει μόνος του, δεν θα τα κατάφερνε. Φαίνεται σαν το βιβλίο να είναι γραμμένο με τρόπο τέτοιο, ώστε να κρύβει από τον αναγνώστη πληροφορίες προκειμένου στο τέλος να θαυμάσουμε και αυτός την απίστευτη συλλογιστική του Sherlock.
Αυτό ωστόσο δεν συμβαίνει στα βιβλία του Poirot. Ο αναγνώστης πάντα έχει το πλήρες χρονοδιάγραμμα της ιστορίας. Γνωρίζει πού ήταν ο κάθε χαρακτήρας πριν και μετά τον φόνο. Έχει ακριβώς όσες πληροφορίες δίνονται και στον Πουαρό. Επομένως, όταν ο τελευταίος ανακοινώνει στο τέλος του βιβλίου τι έχει συμβεί, ο αναγνώστης είναι σε θέση να παρατηρήσει τις συνδέσεις και να δει ότι ήταν όντως κάτι που θα μπορούσε να καταλάβει και ο ίδιος, ωστόσο δεν τα κατάφερε. Αυτό το στοιχείο πάντα έκανε τον Poirot να φαίνεται πιο έξυπνος στα μάτια μου. Έβγαζε συμπέρασμα πάντα από τα δεδομένα, μιλούσε με τους υπόπτους και- σαν άνθρωπος- έκανε πολλές φορές λάθη. Αντίθετα, η ανθρώπινη πλευρά του Sherlock σπάνια θα κάνει την εμφάνιση της.
Ένα ακόμα σημείο διαφοράς βρίσκεται στο λεγόμενο “backstory”. Τα βιβλία του Sherlock φαίνεται να έχουν μια συνέχεια. Υπάρχει η ιστορία με τον μεγάλο “κακό”, τον Moriarty, η οποία εκτυλίσσεται καθ’ όλη τη διάρκεια των βιβλίων. Αυτό σίγουρα δημιουργεί ένα επιπλέον ενδιαφέρον στον αναγνώστη και δίνει κίνητρο για να διαβάσει το επόμενο βιβλίο (ή να δει το επόμενο επεισόδιο). Αντίθετα, οι ιστορίες του Poirot είναι αυτοτελείς, με ελάχιστες συνδέσεις και ασήμαντες συνήθως αναφορές σε παλαιότερες υποθέσεις.
Ποιος αξίζει τελικά την πρώτη θέση;
Αν ρωτάτε εμένα, λοιπόν, νικητής σε αυτή την σύγκριση βγαίνει πανηγυρικά ο Poirot. Αυτό που τον κάνει να διαφέρει (θετικά κατά την γνώμη μου) είναι ότι ο Poirot έχει την ανθρώπινη ιδιότητα. Του αρέσουν τα ταξίδια, το καλό φαγητό, έχει χιούμορ, νιώθει συναισθήματα και οδηγείται πολλές φορές λάθη εξαιτίας τους. ο Sherlock από την άλλη (τουλάχιστον στα βιβλία), εμφανίζεται κρύος χωρίς συναισθηματικό κόσμο. Δεν έχει την ικανότητα να κάνει χιούμορ και η επίδειξη των ικανοτήτων είναι ο στόχος σε κάθε υπόθεση. Ικανότητες που μάλλον στηρίζονται κατά βάση στη χρήση ναρκωτικών και όχι αποκλειστικά στην “φαιά ουσία” που ο Poirot επιδεικνύει σε πολλά έργα.
Όπως και να έχει ο Ηρακλής Πουαρό και ο Sherlock Holmes είναι πράγματι δύο από τους πιο καλογραμμένους χαρακτήρες. Οι ιστορίες τους περιλαμβάνουν μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες υποθέσεις μυστηρίου που έχουν γραφτεί. Μπορεί το συγκεκριμένο άρθρο να δίνει την πρωτιά στο Βέλγο ντετέκτιβ, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι δεν θα υπήρχε καν αν δεν προηγείτο ο Sir Conan Doyle με τον Sherlock. Αυτή, άλλωστε, είναι η μαγεία της τέχνης. Δύο τόσο καλογραμμένοι και αγαπητοί χαρακτήρες που αποτελούν αντικείμενο συζητήσεων ακόμα και εκατό χρόνια μετά την δημιουργία τους. Εσείς τί πιστεύετε; Ποιος ήρωας θα πρέπει να πάρει τον τίτλο του καλύτερου ντετέκτιβ;
Διάβασε επίσης: Μια τετραλογία που αξίζει να διαβάσεις!
