Ως φοιτητές, είτε έχουμε βγάλει δίπλωμα οδήγησης, είτε βρισκόμαστε στην διαδικασία του να βγάλουμε, είτε το εντάσσουμε μέσα στο πλάνο των επόμενων χρόνων. Η πραγματική εμπειρία ενός νέου οδηγού, βέβαια, ξεκινάει αφού πάρει το δίπλωμα και βγει μόνος του στον δρόμο, όπου μαθαίνει να προβλέπει την κίνηση του άλλου οδηγού και να λειτουργεί κατά αμυντικό τρόπο. Αυτό, βέβαια, δεν ισχύει σε πολλές περιπτώσεις, καθώς πολλοί οδηγοί συνηθίζουν να οδηγούν και επιθετικά, νομίζοντας πως ο δρόμο τους ανήκει. Αυτό σημαίνει απότομη λήψη αποφάσεων και αντιδράσεις, αλλά πολύ περισσότερο νευρικότητα και θυμό κατά την οδήγηση. Η επιθετική οδήγηση ή αλλιώς road rage οφείλεται τόσο σε περιστατικά του δρόμου, όσο και στον ψυχισμό και τις αντιδράσεις ενός οδηγού.

1. Ψυχολογικοί Παράγοντες του Road Rage

Η επιθετική οδήγηση απέναντι σε άλλους οδηγούς γίνεται, διότι θεωρούμε ότι εκείνοι πηγαίνουν με πιο αργούς ρυθμούς από εμάς ή η λήψη αποφάσεών τους στον δρόμο είναι χειρότερη από την δική μας. Φυσικά, εκείνη την ώρα, παράλληλα, σκεφτόμαστε κι άλλα πράγματα, όπως το ότι θα αργήσουμε στο επείγον η σημαντικό ραντεβού, την δουλειά ή το μάθημα μας. Φράσεις όπως «Γιατί ο μπροστά δεν πάει πιο γρήγορα;» ή «Έπρεπε να τους πάρουν τα διπλώματα, έτσι όπως οδηγούνε» δεν βοηθούν, ώστε να ηρεμήσει η κατάσταση, τουλάχιστον όσον αφορά τις σκέψεις και τα συναισθήματα μας. Η επείγουσα ανάγκη ή κάποια σοβαρή αρνητική κατάσταση (διαφωνία και καβγάς με κάποιον, προβλήματα στην ζωή μας), το άγχος σε συνδυασμό με νεύρα, δεν συντελούν στην λογική σκέψη, αντίδραση και συμπεριφορά την δεδομένη στιγμή. Εν θερμώ, δηλαδή, οι οδηγοί τείνουμε να κάνουμε λεκτικές προσφωνήσεις και προσβολές, άσεμνες χειρονομίες και στην χειρότερη περίπτωση, χειροδικίες απέναντι σε άλλους.

Όταν οδηγούμε επιθετικά, δεν σκεφτόμαστε πάντα ότι ο μπροστινός ή ο πίσω οδηγός είναι ένας άλλος άνθρωπος, με τις δικές του ανησυχίες και συναισθήματα σαν εμάς, αλλά ότι είναι απλά ένα εμπόδιο. Και όπως συμβαίνει και στον στίβο, περνάς τα εμπόδια με πυγμή και θεωρώντας τα μια κατάσταση που πρέπει να δαμάσεις, να ελέγξεις και να υπερβείς. Βέβαια, όπως διδάσκουν και οι στωικοί φιλόσοφοι, τις εξωτερικές συνθήκες (όπως την κίνηση στον δρόμο, το απότομο σταμάτημα ή την αργή οδήγηση κάποιου, το φλας της τελευταίας στιγμής, το διπλοπαρκάρισμα κτλ.), δεν μπορούμε να τις ελέγξουμε, μα μονάχα την αντίδραση μας, που όσο πιο ήρεμη, τόσο καλύτερη για τον ψυχισμό μας και τόσο λιγότερες κακές επιπτώσεις μπορεί να έχει. Η δεδομένη φυσική μας κατάσταση (σωματική κόπωση και κούραση, κατανάλωση αλκοόλ) μειώνουν τα ανακλαστικά μας και μας καθιστούν πιο ευέξαπτους σε ό,τι κρίνουμε ως λανθασμένο σταμάτημα, ξεκίνημα ή κίνηση του μπροστινού οδηγού. Οι προηγουμένως διαμορφωμένες αντιλήψεις που έχουμε για την ορθή οδήγηση, είτε αυτή θα είναι πιο αργή, είτε πιο γρήγορη, μας κάνουν καχύποπτους με τον μπροστινό οδηγό και ευεπίφορους στην χρήση της κόρνας.

Photo by Iconostasiy

2. Εξωτερικοί Παράγοντες της «οργής στον δρόμο»

Καλό θα είναι να κατανοούμε και τους εξωτερικούς παράγοντες που οδηγούν σε aggressive driving και road rage, όπως τα οδικά προβλήματα. Αρκετοί οδηγοί, λόγω της έλλειψης ή της ύπαρξης προβληματικών σημείων στάθμευσης των αυτοκινήτων, αφήνουν το αμάξι τους σε παράνομα σημεία ή τα σταθμεύουν με τέτοιο τρόπο που εμποδίζει και εξοργίζει τους άλλους οδηγούς. Παράλληλα, πολλές φορές τυχαίνει τα φανάρια να μην είναι συντονισμένα μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να προκαλείται σύγχυση και να μπερδεύονται οδηγοί και πεζοί. Επίσης, όταν γίνονται έργα από τους δήμους, τα οποία δεν μπορούμε να αποφύγουμε ή κάποιοι δρόμοι λόγω ενός συμβάντος / έργου είναι κλειστοί, δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα κυκλοφορίας. Τα κυκλοφοριακά προβλήματα δημιουργούνται εξαιτίας του πλάνου δράσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και την μη ορθή λήψη αποφάσεων, όσον αφορά τα ωράρια υλοποίησης των εργασιών.

Η συγκέντρωση πολλών σημείων ενδιαφέροντος (μαγαζιά, σημεία συνάντησης) στο κέντρο της πόλης, η διαμονή πολλών ανθρώπων σε συγκεκριμένα σημεία, η ηχορύπανση και οι ρύποι ως προς το περιβάλλον, έχουν σοβαρά αποτελέσματα. Δεν προκαλούν μόνο αστική συμφόρηση, δύσκολη μετακίνηση και στάθμευση, αλλά και μη ευνοϊκές και υγιείς συνθήκες για τους οδηγούς. Δοκιμάζεται η υπομονή των οδηγών, διότι πρέπει να αντιμετωπίσουν τους αργούς ρυθμούς, την πολλή κίνηση, τους περίεργα διαμορφωμένους δρόμους και την γενικότερη κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα, αναφορικά με την σχέση οδηγών-πεζών. Ίσως και να δικαιολογείται, συνεπώς, η αρνητική ψυχολογία των ανθρώπων, αφού είναι επόμενο να δημιουργείται υπό αυτές τις συνθήκες.

Photo by Angelo Pantazis

Συμπεράσματα

Δεν υπάρχει μια προκαθορισμένη λύση που μπορεί να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε το road rage. Ωστόσο, ο εντοπισμός και η κατανόηση των βαθύτερων αιτιών που προκαλούν επιθετική οδήγηση και οργή στον δρόμο, είναι σημαντικά για να καταλάβουμε πως η κάθε αιτία έχει την δική της ιδιαίτερη βαρύτητα. Όσο πιο νωρίς κατανοήσουμε τα προβλήματα που μπορούν να προκληθούν λόγω αυτής της κατάστασης, τις ενδείξεις του ψυχολογικού μας «ραντάρ» και την εξωτερική κατάσταση, που δεν μπορούμε τις περισσότερες φορές να ελέγξουμε, τόσο πιο ήρεμοι θα είμαστε στο τιμόνι, αλλά και πιο ασφαλείς, όταν βγαίνουμε στον δρόμο.

“Have you ever noticed that anybody driving slower than you is an idiot, and anyone going faster than you is a maniac?” 

George Carlin