Η 17^η Μαΐου έχει οριστεί ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ομοφοβίας, της Τρανσφοβίας και της Αμφιφοβίας (ΙDΑΗΟΒΙΤ) ήδη από το 2004. Εδώ και 19 χρόνια πλέον κάθε χρόνο η ημέρα αυτή έρχεται να μας υπενθυμίσει κάποια βασικά πράγματα όσον αφορά το αναντίρρητο δικαίωμα στη ζωή και την αποδοχή όλων των πλασμάτων σε αυτόν εδώ τον πλανήτη. Δικαίωμα το οποίο δεν αφορά απλά και μόνο την επιβίωση, αλλά και την ποιότητα ζωής, την ελευθερία λόγου και έκφρασης, την χωρίς φόβο ύπαρξη και συνύπαρξη.

Αφού, όμως, ζούμε σε μια τέλεια κοινωνία και αφού υπάρχει πλέον η ελευθερία, η ισότητα και η κοινωνική κανονικότητα, γιατί να υπάρχουν μέρες σαν κι αυτή;

Μέρος 1^ο: Ορίζοντας τα βασικά

Ταυτότητα φύλου: Η ταυτότητα φύλου είναι διαφορετική από το φύλο. Αφορά την αντίληψη των ίδιων των ατόμων για τον εαυτό αλλά και το πώς επιλέγουν να αυτοαποκαλούνται. Η ταυτότητα φύλου ενός ατόμου μπορεί να είναι διαφορετική από το φύλο που αποδόθηκε κατά τη γέννηση.

ΛΟΑΤΚΙ+: Αρτικόλεξο που προέρχεται από τις λέξεις Λεσβία, Ομοφυλόφιλος, Αμφιφυλόφυλος, Τρανς, Κουιρ, Ιντερσεξ. Αποτελεί προσπάθεια συμπερίληψης όλων των μελών της κοινότητας που δεν εντάσσονται στα πλαίσια της ετεροκανονικότητας. Η χρήση του + αντιπροσωπεύει όλες τις ταυτότητες που στο φάσμα του φύλου και της σεξουαλικότητάς τους, τα γράμματα και οι λέξεις δεν μπορούν ακόμη να τα περιγράψουν.

Ομοφοβία: Η ψυχολογική και κοινωνική προκατάληψη, ο παράλογος φόβος σε άτομα με ομόφυλο προσανατολισμό. Αντίστοιχα, οι όροι αμφιφοβία και τρανσφοβία αφορούν άτομα με αμφίφυλο προσανατολισμό και διαφυλικά άτομα.

Αποδοχή: Η αποδοχή, βάσει ψυχολογίας, ορίζεται ως η συγκατάθεση ενός ατόμου για την πραγμάτωση ή/και την εξέλιξη μιας κατάστασης, αναγνωρίζοντας την κατάσταση χωρίς να υπάρχει προσπάθεια αλλαγής.

Διαφορετικότητα: Ο όρος αναφέρεται στη μοναδικότητα του κάθε ατόμου, την αναγνώριση και την αποδοχή των προσωπικών χαρακτηριστικών του. Η καλλιέργεια της διαφορετικότητας συνεπάγεται την έννοια της αποδοχής.

Μέρος 2^ο: Η αποδοχή από μόνη της δεν είναι αρκετή

Και γιατί να μην είναι; Εξάλλου τί παραπάνω θέλουμε από την αναγνώριση και τη μη αλλαγή της κατάστασης. Επιτρέψτε μου να τοποθετηθώ και να προσθέσω τον παράγοντα της «άνευ όρων» αποδοχής, όρο που αναφέρθηκε πρωτίστως από τον Carl Rogers. Ουσιαστικά πρόκειται για την απόλυτη επιβράβευση του προσώπου, τη δύναμη της αποδοχής του άλλου να είναι αυθεντικός και διαφορετικός. Σε αυτή τη συνθήκη ο άνθρωπος μπορεί να υπάρξει έτσι ακριβώς όπως είναι, σε μια πλήρη ελευθερία, κάτι που επιτρέπει την σε βάθος αναζήτηση του εγώ και την υγιή τοποθέτηση του ατόμου στο κοινωνικό πλαίσιο, ενώ εξασφαλίζει την ασφάλεια.

Εξακολουθείς να πιστεύεις ότι όλα είναι απλά και εύκολα;

Εφόσον τίποτα στη ζωή δεν είναι απλό -ή δεν το κάνουμε εμείς απλό- η άνευ όρων αποδοχή είναι τουλάχιστον δύσκολο να επιτευχθεί ατομικά και ακόμη πιο δύσκολο να λειτουργήσει συλλογικά. Υπάρχουν οι ανασφάλειες, οι ασυνείδητες εσωτερικές συγκρούσεις που οδηγούν στο να μην πηγαίνει κάτι καλά στη σχέση μας με το διαφορετικό. Σε αυτό που ξεφεύγει από τη νόρμα η αντίδραση συνήθως δεν είναι η αδιαφορία αλλά αντίθετα το ενδιαφέρον. Το υπερβολικό ενδιαφέρον. Το ενδιαφέρον που φτάνει στην προσβολή των προσωπικών ορίων, τα ξεπερνά και τα καταπατά, έτσι, χωρίς λόγο. Ίσως και να υπάρχει λόγος, αλλά είναι ιστορία για άλλο άρθρο.

Μέρος 3^ο: Η ανάγκη για αλλαγή

Η αποδοχή δεν φτάνει, ειδικά αν δεν είναι άνευ όρων και συνήθως παραμένει σε ένα πολιτικά ορθό φαίνεσθαι. Το πρόβλημα εδώ, δεν είναι η επιφάνεια αλλά αυτό που βρίσκεται κάτω από αυτή και συχνά είναι εμποτισμένο με όχι και τόσο χαρούμενα χρώματα. Μια εν δυνάμει ορολογιακή βόμβα η οποία κάνει επιτακτική την ανάγκη για αλλαγή.

Η αλλαγή, τώρα, πραγματοποιείται διαφορετικά στον καθένα και αφορά εν προκειμένω είτε τη μετακίνηση από την απλή αποδοχή στην άνευ όρων, είτε την κατάρριψη των παγιωμένων αντιλήψεων και την ανανέωσή τους με πιο σύγχρονες. Άλλωστε, η κοινωνία είναι από μόνη της μια κοινωνική κατασκευή, που όσο γρήγορα χτίζεται τόσο γρήγορα γκρεμίζεται και ξαναχτίζεται σε πιο υγιή θεμέλια, είτε πρόκειται για θέματα όπως αυτό που συζητάμε, είτε για οτιδήποτε δεν ταιριάζει στο σήμερα και ασκεί μια παλαιωμένη και παρωχημένη πίεση.

Μέρος 4^ο: Τί μάθαμε από την ιστορία;

Στις 17 Μαΐου του 1990, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ενέκρινε την νέα έκδοση του ICD 10, του ενός εκ των εγχειριδίων Ταξινόμησης των Ψυχικών Ασθενειών και των σχετιζόμενων Προβλημάτων Υγείας. Η νέα έκδοση προέβλεπε την κατάργηση της ομοφυλοφιλίας ως διαγνώσιμη ψυχική ασθένεια, μία κίνηση – ματ υπέρ της αποδοχής της διαφορετικότητας. Η κίνησή αυτή έγινε το σύμβολο της αλλαγής, αφού πλέον η διαφορετική σεξουαλικότητα δεν σχετιζόταν καθόλου με την έννοια της ασθένειας και φυσικά, την επακόλουθη τότε «ανάγκη» μεταστροφής των ατόμων που διαγιγνώσκονταν (!) ως ομοφυλόφιλοι.

Η πρώτη αλλαγή λοιπόν, έγινε. Πλήθος κινημάτων σε ολόκληρο τον κόσμο αποδέχτηκαν την απόφαση θριαμβευτικά, κυρίως επειδή η καταργημένη -πλέον- έννοια της ασθένειας υποβίβαζε το βίωμα των ατόμων, τα περιθωριοποιούσε και τα τοποθετούσε στην κλίμακα του μη αποδεκτού. Χάριν της ημέρας αυτής, 14 χρόνια αργότερα το 2004 καθορίστηκε η 17^η Μαΐου ως μια ημέρα υπενθύμισης της απόφασης, μια παγκόσμια ευκαιρία εκπαίδευσης σχετικά με τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας και υποστήριξης των δικαιωμάτων τους.

Εν κατακλείδι, δυστυχώς μένουν ακόμη πολλά να γίνουν. Οι αλλαγές και οι νίκες του κινήματος είναι ραγδαίες τις τελευταίες δεκαετίες, ωστόσο η αντίληψη δεν έχει ολοκληρωτικά αλλάξει. Πώς είναι δυνατόν, κάτι που έχει καταργηθεί τα τελευταία 33 χρόνια να παραμένει τόσο έντονο στην ιδεολογία ποσοστού της κοινής γνώμης; Πώς μια κατάσταση όπως η σεξουαλικότητα και η ταυτότητα φύλου, να φέρει τόσο έντονα το στίγμα του παράξενου, του αφύσικου; Πώς αποδεχόμαστε χωρίς να έχουμε όντως αποδεχτεί; Επειδή όμως δεν θα ήθελα να κλείσω αυτό το κείμενο αρνητικά, η ισότητα, ο σεβασμός της αξιοπρέπειας και της πολυμορφίας οφείλουν να αποτελούν κεντρικές αξίες της ιδεολογίας μας.

Απέναντι σε κάθε μισαλλόδοξη σκέψη προτάσσεται η αγάπη, απέναντι σε κάθε άρνηση η αποδοχή.

Ρομαντικό; Μπορεί. Ίσως να χρειάζεται λίγος ρομαντισμός ενίοτε, σε μια ρεαλιστικά ψυχρή καθημερινότητα.

Βιβλιογραφία

Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: Διεθνής ημέρα κατά της ομοφοβίας, της τρανσφοβίας και της αμφιφοβίας, 17 Μαΐου 2022: Δήλωση του Ύπατου Εκπροσώπου εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ηνωμένα Έθνη: 17 Μαΐου 2021 – Διεθνής Ημέρα κατά της Ομοφοβίας, της Τρανσφοβίας και της Αμφιφοβίας

Ψυχοεξέλιξη: Τι σημαίνει τελικά η διαφορετικότητα;

American Psychological Association: International Day against Homophobia, Transphobia and Biphobia

Animartists: H άνευ όρων αποδοχή ως πύλη για εξέλιξη

May17: International Day against Homophobia, Transphobia and Biphobia

PsychologyNow: Αποδοχή μέσα από την κατανόηση