Ο όρος “bonding through trauma” χαρακτηρίζεται ως μια ασυνείδητη και ιδιαίτερη σύνδεση που σχηματίζεται μεταξύ δύο ατόμων με κοινή τραυματική εμπειρία. Πριν λίγες μέρες, συναντώντας την φίλη μου την Μαίρη για ένα κρασάκι, μου ανακοίνωσε με ένα πλατύ λαμπερό χαμόγελο πως βρήκε καινούρια δουλειά στο κέντρο. Με την Μαίρη είχαμε γνωριστεί ως εργαζόμενες σε ένα καφέ, όπου σερβίραμε μπύρες σε τουρίστες και περίεργους θαμώνες. Ακούγαμε φωνές, γελούσαμε, καθαρίζαμε τουαλέτες, δίναμε οδηγίες σε περαστικούς και μαζί περάσαμε 6 μήνες απόλυτης εργασιακής παράνοιας. Πάντα λέγαμε ότι η “τραυματική” μας εμπειρία σε εκείνο το μαγαζί μας έφερνε κοντά.
Στην εργασία, τραύμα μπορεί να θεωρηθεί η κακομεταχείριση, η λεκτική βία και η εκμετάλλευση (π.χ. από τον εργοδότη). Πράγματι, οι συνθήκες , όπως συμβαίνει και στην πλειοψηφία των καταστημάτων εστίασης στην Ελλάδα , ήταν άθλιες. Οι μειωμένοι μισθοί , η καθημερινή πίεση και οι υπερβολικά υψηλές προσδοκίες και απαιτήσεις κάθε εργοδότη δημιουργούν ένα ασφυκτικό κλίμα για τον καθένα από εμάς: από τον σερβιτόρο , τον δάσκαλο στο σχολείο μέχρι και τον υπάλληλο στην τράπεζα. Η ανάγκη μας για αξιοπρεπή και ανεξάρτητη διαβίωση υπερβαίνει την ψυχολογική μας ανάγκη για υγιή, σταθερά και ασφαλή εργασιακά περιβάλλοντα με αποτέλεσμα με πολλαπλές επιπτώσεις στην διάθεση μας. Οι συμβιβασμοί που κάνουμε στην επιλογή εργασίας και ίσως σε τοξικά περιβάλλοντα φαίνεται να καθορίζουν σε βάθος την ψυχολογία μας.
Αναρωτιέται κανείς πώς μέσω του bonding through trauma ανθίζουν φιλίες;
Το bonding through trauma δεν είναι παρά ένας ακόμη μηχανισμός επιβίωσης, ένας τρόπος για να ανακτήσει κάποιος την ξεχασμένη του αυτο-αξία. Σημαντικό εδώ είναι να διαχωρίσουμε τον παραπάνω όρο από το trauma bond, που αφορά μια τοξικού τύπου σχέση, με το λεγόμενο “θύμα” να έχει προσδεθεί συναισθηματικά στον “θύτη”. Και οι δύο όροι αφορούν ένα, αυτό κάθε αυτό, τοξικό περιβάλλον. Στην περίπτωση του bonding through trauma, το αντίδοτο στο τοξικό και επικίνδυνο περιβάλλον οδηγεί τους ανθρώπους στην δημιουργία μικρών υποστηρικτικών ομάδων. Σε κάθε μορφής πίεση υπάρχει πάντα αντίδραση και αντίσταση. Σε κάθε μπαρ υπάρχει μία Μαίρη να φέρνει παγωτά στο ρεπό της και μια Φωτεινή να κουτσομπολεύει στο παγκάκι με εκείνη ακόμη κι αν έχει σχολάσει.
Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα πως τέτοια πλαίσια δημιουργούν φιλίες δυνατές, που αντέχουν στο πέρασμα των χρόνων. Περισσότερο φανερώνουν την ανάγκη σύνδεσης με κάποιον άλλο άνθρωπο, όταν βρισκόμαστε σε μειονεκτική θέση , όταν νιώθουμε αμφιβολίες, όταν κάποιος τρίτος μας προσβάλλει ή μας εκμεταλλεύεται (εδώ κι αν υπάρχουν ιστορίες). Mάλιστα, έρευνες αναδεικνύουν την αιτιώδη σύνδεση των θετικών σχέσεων στη δουλειά και της μείωσης του στρες. Άλλωστε, οι άνθρωποι όταν βρίσκονται σε τοξικά περιβάλλοντα , είτε εργασιακά είτε γενικότερα κοινωνικά πλαίσια , παρατηρούν καταστροφικές συνέπειες όχι μόνο στην αποδοτικότητα τους αλλά κυρίως στην ψυχολογία τους. Δηλαδή, τέτοιες βραχυπρόθεσμου τύπου φιλίες μπορούν να αποδειχθούν πραγματικά κρίσιμες. Μερικές φορές, μια τέτοια σύνδεση μπορεί να είναι ο μοναδικός τρόπος να παραμείνουμε σε μια δουλειά που -λογικά- έχουμε πολλή ανάγκη.
Το bonding through trauma ως escape από τοξικούς χώρους εργασίας
Μπορεί η φιλία μας να τελειώνει με την υπογραφή παραίτησης μας , μπορεί ακόμη και να συνεχίσει με συναντήσεις ανά καιρούς κάνοντας κους κους για τις νέες μας δουλειές. Μα αυτό δεν έχει καμία σημασία. Η αξία τους δεν στηρίζεται στην διαχρονικότητα τους αλλά στο γεγονός πως μας βοήθησαν να ξεπεράσουμε μία αγχωτική περίοδο και να νιώσουμε μέλος μιας μικρής υποστηρικτικής κοινότητας. Σε κάθε περίπτωση, οι καταστάσεις που βιώσαμε, οι φιλίες που χτίσαμε, οι ελληνικοί καφέδες που χύσαμε, όλα αποτελούν μνήμες που τελικά θα αναπολούμε και θα εξιστορούμε ξανά και ξανά.
Στα τοξικά εργασιακά περιβάλλοντα πράγματι μπορούν να ευδοκιμήσουν φιλίες. Άλλες από συμφέρον, άλλες ως παρηγοριά και άλλες αυθεντικές με διαχρονικότητα. Είναι ευχάριστη η σκέψη πως σε κάθε δύσκολη περίσταση και αμοιβαία ανάγκη μεταξύ των ανθρώπων, αναδύεται το πνεύμα αλληλεγγύης μεταξύ τους. Έτσι, οι δυσκολίες τελικά μοιάζουν μικρότερες, αφού σπάνε σε κομμάτια και μοιράζονται. Ίσως κάτι τόσο αρνητικό να αναδεικνύει μια αισιόδοξη οπτική για τις ίδιες τις ανθρώπινες σχέσεις.
