Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, πέρα από μια αφορμή για γιορτή, είναι και μια αφορμή για να ενημερωθούμε για τα κοινωνικά ζητήματα που σχετίζονται με την εν λόγω ημέρα. Υπάρχει καλύτερος τρόπος να το κάνουμε αυτό, αν όχι με βιβλία; Παρακάτω θα βρεις μερικές προτάσεις εξαιρετικών χρήσιμων βιβλίων, τα οποία μιλούν για τη γυναικεία εμπειρία, από γυναίκες και για γυναίκες, με όλες τις σημασίες που μπορεί να λάβει η λέξη “γυναίκα“.
Τάνια Σταχούλη
"Το Γυναικείο Μυστήριο" της Betty Friedan
Δημοσιευμένο για πρώτη φορά το Φεβρουάριο του 1963, “Το Γυναικείο Μυστήριο” (“The Feminine Mystique”) της Betty Friedan αμφισβήτησε ανοιχτά το στερεοτυπικό κοινωνικό ρόλο της γυναίκας και το καθήκον της για την ενσάρκωση ενός ιδεατού μητρικού προτύπου, ασκώντας κριτική ακόμη και στη διάσημη Φροϋδική θεωρία περί της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης.
Αφορμή για τη συγγραφή του σημαντικού αυτού έργου στάθηκε μία συνάντηση με πρώην συμμαθήτριές της στο Smith College, οι οποίες εξέφρασαν τον έντονο προβληματισμό τους σχετικά με το πώς η πανεπιστημιακή εκπαίδευση ενδέχεται να αποτελέσει τροχοπέδη στη δημιουργία οικογένειας. Η Betty Friedan ήταν και η ίδια, σαφώς, θύμα των κοινωνικών προσδοκιών και των συμβατικών φυλετικών ρόλων. Έχοντας γεννήσει το δεύτερο παιδί της το 1953, η Betty βρέθηκε ξαφνικά άνεργη μετά από άρνηση του εργοδότη της για δεύτερη άδεια μητρότητας. Ήταν εκείνη η χρονιά, κατά την οποία προσαρμόστηκε στα καλούπια της καθημερινότητας που βίωνε η πλειονότητα των γυναικών της δεκαετίας του 1950 και του 1960. Περιορισμένες στις οικιακές υποχρεώσεις, αποκλειστικά υπεύθυνες για την ανατροφή των παιδιών και πειθήνιες σύζυγοι, οι γυναίκες όφειλαν να επιδείξουν ψυχική ολοκλήρωση και προσωπική ικανοποίηση με βάση τα πρότυπα που υπαγορεύονταν όχι μονάχα από φημισμένους ψυχαναλυτές, κοινωνιολόγους και ανθρωπολόγους, αλλά και από τη βιομηχανία της διαφήμισης και τη λογοτεχνία.
“Το Γυναικείο Μυστήριο” αποτελεί από την έκδοσή του μέχρι και σήμερα προϊόν μιας τολμηρής και κριτικής σκέψης, μιας γυναίκας που θέλησε να αποδεσμευτεί από τον ηγεμονικό σεξισμό της Αμερικανικής κοινωνίας, να απορρίψει το μύθο της “οικιακής ευτυχίας” και να ενθαρρύνει το γυναικείο φύλο να συμμετάσχει ενεργά στο εργατικό δυναμικό εκτός σπιτιού. Οι ιδέες της αντηχούν στο προφίλ πολλών σύγχρονων κοινωνιών, όχι μόνο της Αμερικανικής, υπενθυμίζοντάς μας πως έχουμε ακόμα δρόμο να διανύσουμε προς την επίτευξη ισότητας των φύλων και την ενίσχυση των γυναικών.
“Ποιος ξέρει τι μπορεί να γίνουν οι γυναίκες όταν τελικά αποκτήσουν την ελευθερία να είναι ο εαυτός τους; Ποιος ξέρει τι θα συνεισφέρει η ευφυΐα των γυναικών όταν μπορεί να καλλιεργηθεί χωρίς να αρνείται την αγάπη;”
- Betty Friedan, Το Γυναικείο Μυστήριο
Βίκυ Πεζοδρόμου
"Κορίτσι, γυναίκα, άλλο" της Bernardine Evaristo
Η Evaristo με έναν απλό, στρωτό και ευθύ τρόπο γράφει πως “το κάθε άτομο, λευκό ή μαύρο, στρέιτ ή γκέι, φτωχό ή πλούσιο, έχει να ξεπεράσει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει στον κόσμο που γεννήθηκε ή μετανάστευσε”. Και δεν έχει άδικο, καθώς μέσα από τις 12 ιστορίες-διηγήματα των βιωμάτων και των γεγονότων που στιγμάτισαν 12 γυναίκες μαθαίνουμε πώς μια ηλικιωμένη 90 χρονών είναι η μόνη που δέχεται απόλυτα και ακομπλεξάριστα τη διεμφυλικότητα του εγγονιού της ή πως μια λεσβία μπορεί να κάνει παιδί με τον καλύτερό της φίλο, εφόσον θέλει να δημιουργήσει οικογένεια. Όλες είναι ιστορίες εμπνευσμένες από την πραγματική, καθημερινή ζωή. Μια καθημερινή ζωή με απλές, καθημερινές γυναίκες που αποφασίζουν ότι θα σταματήσουν να μπαίνουν στα “κουτάκια” της κοινωνίας και θα ζήσουν όπως πραγματικά θέλουν, δίχως περιορισμούς.
Αν και η δομή θυμίζει συλλογή διηγημάτων, στο τέλος γίνεται κατανοητό ότι συνδέονται όλες μεταξύ τους δημιουργώντας ένα εξαιρετικό δέσιμο βιωμάτων και ιστοριών πολλών γενεών και ηπείρων. Παρόλο που οι πρωταγωνίστριες είναι μαύρες ή μιγάδες μπορεί να ταυτιστεί κάθε γυναίκα μαζί τους. Και αυτό είναι το εξαιρετικό με το συγκεκριμένο βιβλίο. Ένα βιβλίο που θυμίζει και αποδεικνύει στην κάθεμιά μας ξεχωριστά ότι μπορούμε να κάνουμε τα πάντα αρκεί να πιστέψουμε σε εμάς και στις δυνάμεις μας.
Πρόκειται για ένα βιβλίο ομολογουμένως διάσημο και πολυδιαβασμένο, πιο επίκαιρο και αληθινό από ποτέ. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg και το 2019 απέσπασε το βραβείο Booker κάνοντας την Evaristo την πρώτη έγχρωμη συγγραφέα που τιμήθηκε με το συγκεκριμένο βραβείο.
Η Bernadine Evaristo γεννήθηκε το 1959 από Αγγλίδα μητέρα και Νιγηριανό πατέρα, μεγάλωσε στο Λονδίνο όπου και ζει ακόμα. Είναι καθηγήτρια δημιουργικής γραφής και συγγραφέας πολλών ακόμα βιβλίων. Βίωσε τον ρατσισμό και την περιθωριοποίηση και ασχολείται ενεργά με την ενδυνάμωση των γυναικών και την εξάλειψη του φυλετικού ρατσισμού στην τέχνη και την λογοτεχνία.
Χριστίνα Παραφόρου
'' Άλμπατρος'' της Σώτης Τριανταφύλλου
Το “Άλμπατρος” της Σώτης Τριανταφύλλου, δημοσιευμένο για πρώτη φορά το 2003, είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα με φόντο το Λονδίνο του 19ου και 20ου αιώνα. Κεντρικός ήρωας της ιστορίας είναι η Μόλλυ Γιάρροου, γεννημένη σε μια φτωχή γειτονιά Λονδίνου, στην οποία το μέλλον διαγράφεται σύντομο. Η Μόλλυ αρνείται να δεχτεί αυτό που της ορίζει η “μοίρα”, να δουλέψει σε ένα σπιρτοποιείο, αρνείται να συμβιβαστεί με τις κατευθύνσεις και τους περιορισμούς που ορίζει η κοινωνική της προέλευση. Αντιθέτως, ως μέλος των “σουφραζετών”, αλλά και ταυτόχρονα αποδοκιμάζοντας τις εσωτερικές αντιθέσεις του κινήματος, η Μόλλυ μάχεται με σθένος για την εξασφάλιση του δικαιώματος των γυναικών στην ψήφο.
Στο επίκεντρο της δράσης βρίσκεται και ο Έντμουντ Μάθιουσελντ, πρώην αριστοκράτης, ο οποίος αφού απαρνήθηκε τα προνόμια που του εξασφάλιζε η κοινωνική του θέση και ανήλθε στην πολιτική, κατέκρινε έντονα το υπερσυντηρητικό βικτωριανό πνεύμα, τις κοινωνικές ανισότητες και τον βρετανικό ιμπεριαλισμό. Ο Μάθιουσελντ είναι αυτός που με τη φυσιογνωμία του δίνει στο μυθιστόρημα τον τίτλο αυτού του μεγάλου ωκεάνιου πουλιού, “Άλμπατρος”, που σημαίνει “κάτι μεγάλο, αθώο και καλό”, σαν τη ψυχή με την οποία αγωνίστηκε ο Μάθιουσελντ για την αλλαγή.
Το "Άλμπατρος" είναι η ιστορία του Έντμουντ και της Μόλλυ Γιάρροου· η ιστορία του κόσμου στο γύρισμα του αιώνα· και το χρονικό του πώς οι γυναίκες έγιναν άνθρωποι.
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου.
Το ''Λουλούδι της ερήμου '' της Waris Dirie
Το ”Λουλούδι της ερήμου”, είναι η αυτοβιογραφία της Waris Dirie που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1998. Η Dirie με την βοήθεια της συγγραφέας Cathleen Miller, αποτυπώνει στο βιβλίο της, την αγωνιώδη προσπάθειά της να ξεφύγει από την γενέτειρά της, την Σομαλία για να μπορέσει να διεκδικήσει μια καλύτερη ζωή. Σύμφωνα με το βιβλίο, η Dirie, υπέστη κλειτοριδεκτομή στην ηλικία των μόλις 5 ετών, ενώ η αφορμή της για να εγκαταλείψει την χώρα, στάθηκε το γεγονός πως η οικογένειά της ήθελε να την παντρέψει με έναν 60χρονο βοσκό.
Το ” Λουλούδι της ερήμου” είναι ένα βιβλίο, που σόκαρε την δυτική κοινωνία, καθώς μέσα σ’ αυτό αποτυπώνονται πτυχές της καθημερινότητας των γυναικών στις αναπτυσσόμενες χώρες. Είναι ένα βιβλίο που υπενθυμίζει πως εκατομμύρια γυναίκες ακόμη και σήμερα, βιώνουν καθημερινά τον εξευτελισμό και την καταπάτηση των δικαιωμάτων τους.
Συνοψίζοντας, τα παραπάνω βιβλία είναι μόνο μερικά από τα χιλιάδες που έχουν γραφτεί για τις γυναίκες και σκοπός τους είναι να ενημερώσουν, για τα προβλήματα με τα οποία έρχονται αντιμέτωπες σε καθημερινή βάση, μα συνάμα να τις εμψυχώσει να μην σταματήσουν ποτέ να παλεύουν για την διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους.
Πηγές: Desert Flower