Σε γενικές γραμμές όλοι γνωρίζουμε τους διασημότερους πίνακες και είμαστε σε θέση να τους αναγνωρίσουμε. Ποιος δεν έχει δει ποτέ την “Έναστρη νύχτα” του van Gogh ή ποιος δεν αναγνωρίζει την “Mona Lisa” ή τον “Μυστικό δείπνο”; Αν και τα δημιουργήματα αυτά – και πολλά άλλα – έμειναν στην ιστορία λόγω της μοναδικότητας και της αριστοτεχνίας τους, αυτό δεν μειώνει την αξία των υπόλοιπων έργων των καλλιτεχνών. Ας γνωρίσουμε μερικά έργα τέχνης, όχι και τόσο πολυσυζητημένα, που όμως έχουν μια ιδιαίτερη χροιά, η οποία μαγνητίζει το ενδιαφέρον μας.

“Eye οn eye”

Ο Edvard Munch ήταν ένας Νορβηγός ζωγράφος επηρεασμένος από τα κινήματα του εξπρεσσιονισμού και του συμβολισμού. Το πιο γνωστό του έργο και σύμβολο στην παγκόσμια σκηνή της τέχνης είναι “Το Ουρλιαχτό”. Αν και ιδιαίτερα σημαντική φιγούρα στον χώρο της τέχνης, τα υπόλοιπά δημιουργήματα του συνήθως αποσιωπούνται. Ένας μοναδικός πίνακας είναι o “Eye on eye” (“Μάτι σε μάτι”). Ζωγραφισμένο στα 1899-1900 και βρίσκεται σήμερα στο μουσείο Munch στο Όσλο.

Ο πίνακας απεικονίζει ένα ζευγάρι να κοιτάζεται στα μάτια. Οι μορφές τους μοιάζουν στοιχειωμένες. Κεντρικό στοιχείο του έργο είναι το μεγάλο δέντρο, που κινείται ανάμεσα και πάνω από τους δύο πρωταγωνιστές. Στο πίσω και αριστερό μέρος του βλέπουμε ένα σπίτι. Οι δύο μορφές φαίνεται να είναι εραστές, κάτι που βασίζεται στην εγγύτητά τους αλλά και στο έντονο βλέμμα τους. Το δέντρο φαίνεται να δρα σαν φράχτης μεταξύ των δύο, ενώ το σπίτι ενδεχομένως να συμβολίζει τα πράγματα που τους κρατούν μακριά.

Το πιο ανατριχιαστικό σημείο του εν λόγω έργου – εκτός από τον γενικότερο αέρα θρίλερ που αποπνέει – είναι η έλλειψη στομάτων. Οι δύο μορφές επικοινωνούν μόνο με το βλέμμα τους.

“Η Προσμονή”

O Νικηφόρος Λύτρας είναι ένας σημαντικός Έλληνας ζωγράφος και καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών. Μια πληθώρα έργων του είναι γνωστά στο ευρύ κοινό, όπως “Τα Κάλαντα” (1872), “Ο Γαλατάς” (1895) και άλλα. Όσο ήταν φοιτητής ασχολήθηκε με την “ιστορική ζωγραφική” ενώ αργότερα καταπιάστηκε και με ηθογραφίες. Ο πίνακας στον οποίο θα αναφερθούμε τώρα, όμως, είναι “Η προσμονή”, έργο του οποίου δεν γνωρίζουμε την χρονολογία “γέννησης”.

Στο έργο αυτό, η κυρίαρχη μορφή είναι μια νεαρή κοπέλα ντυμένη στα λευκά. Όλο της το σώμα είναι τεντωμένο και στέκεται στις μύτες των ποδιών της, ώστε να μπορέσει να κοιτάξει έξω από το μικρό της παράθυρο. Δίπλα της δεσπόζει μια γλάστρα με έναν ολάνθιστο λευκό κρίνο, σύμβολο αγνότητας. Η κοπέλα κοιτάζει και περιμένει. Ποιον ή τί προσμένει, άραγε;

“Η Παλλάδα και ο Κένταυρος”

Για το τέλος, σας έχω κάτι πιο γνωστό. Ο Sandro Boticelli είναι ένας ευρύτατα διάσημος αναγεννησιακός ζωγράφος. Τα πιο δημοφιλή του έργα είναι “Η γέννηση της Αφροδίτης”, “Η Άνοιξη” και οι τοιχογραφίες στην Capilla Sixtina. Ασχολήθηκε αρκετά και με πορτραίτα, χωρίς τα πρόσωπα που ζωγράφιζε να αφορούν πάντοτε σε υπαρκτούς ανθρώπους. Αξιοσημείωτο είναι ότι μα σειρά γυναικών που ζωγράφισε μοιάζουν έντονα με την μορφή της Αφροδίτης, όπως την απέδωσε στους πίνακές του.

Στο, όχι τόσο γνωστό, έργο του “Η Παλλάδα και ο Κένταυρος” του 1482, απεικονίζονται, κατά κάποιους μελετητές, η θεά Αθηνά ή η πριγκίπισσα Καμίλα ή -ίσως- η προσωποποιημένη της πόλης της Φλωρεντίας και ο Κένταυρος. Ο τελευταίος μοιάζει να υποτάσσεται στην επιβλητική παρουσία της γυναίκας. Το ρούχα της γυναίκας φέρει το σύμβολο της οικογένειας των Μεδίκων, απόδειξη ότι προοριζόταν γι’ αυτούς. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι το συγκεκριμένο έργο συνόδευε την “Άνοιξη”, αλλά έχει μικρότερο μέγεθος.

Η τέχνη έχει τη δύναμη να μας ταξιδεύει σε από τόπο σε τόπο, σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, αλλά ακόμη και στο πώς οι καλλιτέχνες αντιμετώπιζαν την πλάση και τους ανθρώπους γύρω τους. Τα έργα τους, πέρα από σπουδαία ιστορικά κειμήλια, αποτελούν περιπλανήσεις στα μήκη και πλάτη του κόσμου μας.

Σε ενδιαφέρει η τέχνη; Διάβασε αυτά!
Συνέντευξη από καλλιτέχνη: Ζωγράφοι ή Άνεργοι;
Βία κατά των Γυναικών: Η αναπαράστασή της στην τέχνη