Η παγκόσμια ημέρα χορού, η οποία καθιερώθηκε το 1982 από το Διεθνές Συμβούλιο Χορού της UNESCΟ, γιορτάζεται, σήμερα, στις 29 Απριλίου, ημερομηνία γέννησης του Γάλλου χορευτή Ζαν-Ζορζ Νοβέρ, δημιουργού του σύγχρονου μπαλέτου. Παρά τη σημασία αυτού του είδους στην παγκόσμια τέχνη, ο χορός, γενικότερα, δεν πρέπει να ταυτίζεται μόνο με συγκεριμένα είδη και κανόνες, γιατί, όπως έχει αποδειχθεί, δεν έχει όρια, είναι συνεχώς εξελισσόμενος και, πάντα, συμπορεύεται με τα ελέυθερα πνέυματα. Αυτά διαμορφώνουν νέα είδη χορού, παραλλάσουν τα υπάρχοντα και βρίσκουν την ταυτότητα τους μέσα από μία μαγική διαδικασία. Ας πάμε, λοιπόν, να γνωρίσουμε αυτά τα «άγνωστα» είδη χορού, μαζί με τους χορευτές τους, στους οποίους οφείλεται η εξέλιξη τους.

Είναι ο Κώστας Βασιλάκος, ή αλλιώς Hako. Κατάγεται από την Θεσσαλονίκη και είναι 28 χρονών. Ασχολείται επαγγελματικά με τον χορό, ως χορευτής και δάσκαλος χορού. Το είδος χορού που έχει επιλέξει να ασχοληθεί επαγγελματικά είναι το hip hop και συγκεκριμένα το hip hop freestyle.

• Θα ήθελες να μας δώσεις λίγες παραπάνω πληροφορίες για το hip hop freestyle;
• Aρχικά το hip hop είναι είδος μουσικής, οπότε το να χορεύεις hip hop είναι το να χορεύεις σε hip hop ρυθμό. Τώρα το κομμάτι του freestyle αφορά το να χορεύεις χωρίς να έχεις κάτι προετοιμασμένο, μια χορογραφία, για παράδειγμα. Ουσιαστικά ακολουθείς το τραγούδι που τυχαίνει να ακούς. Το hip hop έχει τις ρίζες του στην Αμερική σαν είδος, έχει βηματολόγιο, έχει τεχνική, κάποιές αρχές που πρέπει να μάθεις όταν ξεκινάς. Σαν χορευτής πρέπει να εξελίσσεσαι στις βάσεις αυτές και όσο προχωράς γίνονται “ένα” με το σώμα σου. Μετέπειτα, μπορείς να πας ένα βήμα παραπάνω, να είσαι πιο ελεύθερος. Με αυτόν τον τρόπο, μπορείς να ακολουθήσεις οποιοδήποτε τραγούδι.

• Πώς επέλεξες συγκεκριμένα το hip hop; Τι ήταν αυτό που σε τράβηξε;
• Δεν επέλεξα ουσιαστικά κατευθείαν το hip hop. Είναι μια γενική κουλτούρα, η street dance κουλτούρα, που περιλαμβάνει και τα club styles, όπως είναι το house ή το waack. Αρχικά, ψαχνόμουν και έκανα σεμινάρια σε όλα τα styles, hip hop, popping, locking, house κλπ. Όμως, λόγω μουσικής με κράτησε παραπάνω το hip hop. Με εκφράζει περισσότερο ως είδος μουσικής γιατί νιώθω περισσότερο ο εαυτός μου όταν χορεύω ελεύθερα.
• Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, γιατί επέλεξες να χορεύεις;
• Δεν το επέλεξα αρχικά συνειδητά. Είχα φίλους οι οποίοι χόρευαν, τους έβλεπα όταν κάναμε παρέα, με παρότρυναν να το δοκιμάσω και έτσι άρχισε να μου αρέσει. Δοκίμασα στην αρχή μόνος μου, πήγα σε σχολή χορού και με “τράβηξε” ακόμη περισσότερο. Όταν ενηλικιώθηκα έδωσα περισσότερο χρόνο σε αυτό, είδα ότι με εκφράζει και ασχολήθηκα παραπάνω. Έκανα πολλά μαθήματα και σεμινάρια σε Ελλάδα και εξωτερικό. Προπονήθηκα αρκετά και, όταν ένιωσα έτοιμος, ξεκίνησα να διδάσκω. Στην πορεία έγινε η βασική μου δουλειά μου και, συγχρόνως, τρόπος ζωής.
• Άρα, το κλισέ χορός = τρόπος ζωής ισχύει;
• Σίγουρα ο χορός είναι σημαντικό κομματί της ζωής μου αλλά όχι η ίδια μου η ζωή, γιατί, ας πούμε, μπορεί να δουλεύω κάθε μέρα, να έχω μαθήματα και προπονήσεις όλη μέρα, όλη τη χρονιά, κάθε χρόνια, αλλά όλο αυτό βγαίνει φυσικά. Δηλαδή, μπορεί να είμαι στο σπίτι μου, να ακούσω κάτι και να αρχίσω να χορεύω. Κάθε τι που κάνω σχετίζεται με τον χορό, χωρίς καν να το καταλαβαίνω, χωρίς να το θεωρώ σκοπό της ζωής μου, απαραίτητα. Βγαίνει από μέσα μου. Ακούω κάτι, μπορεί να περπατάω ή να περιμένω σε μια ουρά και, τότε, αρχίζω να σκέφτομαι βήματα και να χορεύω λίγο χαλαρά. 

• Τι θα έλεγες σε κάποιον που θέλει να ασχοληθεί με τον χορό αλλά διστάζει;
• Καταρχάς, έτσι κι αλλιώς ο χορός είναι, γενικά, κάτι ενδιαφέρον. Αν σε εκφράζει και δεν έχεις, ακόμη, ασχοληθεί πρέπει να έχεις στο νου σου ότι όλοι μπορούν να το κάνουν. Το πιο βασικό για μένα  είναι να βρείς το είδος χορού που σε εκφράζει, γιατί υπάρχουν πολλά είδη. Ακόμη και στο hip hop ή, γενικότερα, στα street dances, πρέπει να βρεις σιγά σιγά την μουσική που σε εκφράζει. Ο χορός ξεκινάει από τη μουσική, χορεύεις με βάση κάτι που σ’ αρέσει και ακούς, οπότε σίγουρα πρέπει να περάσεις από διάφορα είδη, να δεις τι είναι το καθένα και αν σε εκφράζει, ώστε να να εξελιχθείς σε αυτό και να μη βαριέσαι, παραμένοντας δημιουργικός.
• Τέλος, πού μπορεί να σε βρει κάποιος αν θέλει να ξεκινήσει μαθήματα hip hop;
• Στο κέντρο της Θεσσαλονίκης για hip hop freestyle είμαι στη Basement, στον Εύοσμο στη Vida Loca και στην Πολίχνη στο Sport n’ Dance.  

Είναι ο Μαρκ Καρατσέλι ή Mark Da House, είναι από την Αλβανία και έχει μεγαλώσει στην Ελλάδα. Είναι 27 χρονών και είναι χορευτής και δάσκαλος χορού. Τα πρώτα του βήματα στο χορό έγιναν όταν ήταν 12-13 χρονών. Στην πορεία, ωστόσο, άρχισε να μαθαίνει περισσότερα πράγματα για τον χορό, το hip hop και αργότερα και το house, ένα από τα είδη που θέλησε να εξελίξει.

• Θα μπορούσες να μου πεις λίγα παραπάνω πράγματα για το house;
• Έχει καταγωγή από την Αμερική. Το πρώτο άκουσμα house ήταν στην Αμερική, Chicago και Νέα Υόρκη, κυρίως. Ως είδος εξελίχθηκε τη δεκαετία του ’90 μαζί με την εξέλιξη της ηλεκτρονικής μουσικής. Το πρώτο είδος house ήταν η deep house, μια αρκετά ρυθμική, groovy μουσική. Αργότερα, έγινε και είδος χορού, κυρίως μέσω των χορευτών που πήγαιναν στα rave/house πάρτι και θέλησαν να το εμπορευματοποιήσουν. Άρχισαν να οργανώνουν περισσότερο τη μουσική, να προσθέτουν βήματα χορού και στην πορεία να τα πουλάνε για να αποκτήσουν κέρδη και φήμη. Όλο αυτό έγινε παγκοσμίως γνωστό σαν τα θεμέλια και τα basics του house. Πλέον γνωρίζουμε -και περισσότερο στο εξωτερικό- ότι υπάρχει και σαν είδος χορού. Στην Ελλάδα ακόμα, σαν είδος χορού δεν είναι γνωστό. Οι 9 στους 10 δεν ξέρουν ότι υπάρχει και ο χορός εκτός από τη μουσική, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν τόσοι χορευτές που ασχολούνται με αυτό, ώστε να το εξελίξουν. Το επίπεδο είναι αρκετά χαμηλό σε σχέση με το εξωτερικό και αυτό συμβαίνει γιατί δεν υπάρχει community.
• Πώς επέλεξες το  House; Τι σε τράβηξε;
• Η ελευθερία της κίνησης. Όπως λένε και αρκετά τραγούδια «house is feeling». Το house δεν είναι απλά μια μουσική που ακούς, όλη αυτή η λούπα δεν είναι απλά κάτι το επαναλαμβανόμενο. Είναι το συναίσθημα ότι νιώθεις μέσα από αυτό πιο ελεύθερος, ότι ακούς κάτι πολύ μελωδικό. Η λούπα της house χρησιμεύει στο να δημιουργείς εσύ τον δικό σου κόσμο χορευτικά, νιώθεις τη μουσική και ταξιδεύεις μέσα από αυτήν. Η λούπα έρχεται για να εναλλάσσει τη σκέψη σου. Αυτό συμβαίνει και με τον χορό σου. Αν δεν νιώσεις τη μουσική δεν μπορείς να χορέψεις house.Τα υπόλοιπα είναι απλά βήματα. Είναι κανόνας αυτό.
• Γιατί επέλεξες τον χορό;
• Αν θες τη γνώμη μου δεν επιλέγεις εσύ τον χορό, αλλά σε επιλέγει αυτός. Καταλαβαίνεις από τις πρώτες στιγμές της ζωής σου ότι θέλεις να κινηθείς πάνω στη μουσική και αυτό σου αρέσει τόσο πολύ που το απολαμβάνεις. Θες να το κάνεις συνέχεια. Δεν είναι απλά κάτι παροδικό. Πέρα από αυτό, μέσα από τον χορό μπορείς να κοινωνικοποιηθείς. Ο χορός είναι απλά η αφορμή για να ξεκινήσεις το οτιδήποτε.
• Θεωρείς ότι ο χορός είναι τρόπος ζωής;
• Σίγουρα σε ό,τι κάνεις το lifestyle παίζει σημαντικό ρόλο. Αν το νιώθεις κάθε στιγμή, κάθε λεπτό. Αν το νιώθεις τώρα και θα το νιώθεις σε δέκα χρόνια. Οπότε, ναι, παίζει σημαντικό ρόλο ο τρόπος ζωής, στο να είσαι χορευτής και να νιώθεις καλά με τον εαυτό σου. Εγώ για παράδειγμα μέσα σε φαρδιά ρούχα νιώθω πιο άνετα. Με εκφράζουν. Ακόμη, ο τρόπος ζωής μέσα από τον χορό έχει να κάνει με το πόσο “σοβαρά” τον βλέπεις. Πολλοί ξεκινάνε χορό, είναι καλοί χορευτές, αλλά σταματάνε. Για αυτούς, εν τέλει, δεν ήταν τρόπος ζωής. Τρόπος ζωής είναι όταν κάτι σ’ αρέσει και θα σ’ αρέσει.

• Έχει δυσκολίες το να είσα επαγγελματίας χορευτής αυτού του είδους στην Ελλάδα;
• Νομίζω ναι γιατί είμαστε πολύ λίγοι. Ναι μεν, υπάρχει συνεργασία αλλά δημιουργείται το θέμα της επιβίωσης. Επειδή στο εξωτερικό είναι μεγαλύτερος ο κύκλος, κάπως ισοσταθμίζεται. Επιπλέον, η Ελλάδα δεν έχει χορηγίες. Όσοι κάνουν χορό ξέρουν ότι σε ένα βαθμό δεν μπορούν να κάνουν απόσβεση των χρημάτων που έχουν δώσει για να βγουν στο εξωτερικό για να καταρτιστούν. Η ανταγωνιστικότητα της τέχνης είναι ανάλογη του που στοιχηματίζεις, που επιλέγεις να την εκφράσεις . Όσοι είναι μέσα στoν χώρο της τέχνης και προσπαθούν να επιβιώσουν από αυτή, διδάσκοντάς τη όπως την έμαθαν, θα δυσκολευτούν, σε σύγκριση με αυτούς που επιλέγουν να την εμπορευματοποιήσουν και να προσαρμοστούν στο ρεύμα της εποχής, χάνοντας την ταυτότητα τους.
• Τέλος, πού μπορεί να σε βρει κάποιος;
• Το μόνο σίγουρο είναι ότι μπορεί να με βρει στην Iritzyan Dance School, όπου θα ξεκινήσω ένα νέο τμήμα, στην Golden Steps και τη Let´s Dance.

Ονομάζεται Σάρα (Sarah Dameh) , είναι 24 ετών, και ασχολείται με το χορό από την ηλικία των 5  ετών. Ξεκίνησε ως χορεύτρια σύγχρονου και μπαλέτου, ενώ, μετέπειτα, ασχολήθηκε και με άλλα είδη χορού όπως jazz, heels, commercial και, τώρα, pole dancing.

• Πες μας λίγα πράγματα για σένα, με ποιο είδος χορού ασχολείσαι;
• Δεν μ’ αρέσει να εντάσσω τον εαυτό μου σε μία συγκεκριμένη κατηγορία χορεύτριας, γιατί νιώθω ότι περιορίζομαι. Προτιμώ να περνάω από το ένα είδος στο άλλο, να εξελίσσομαι, μαθαίνοντας τον εαυτό μου και την “χορευτική μου ταυτότητα” μέσα από τα διαφορετικά είδη χορού. Κάπως έτσι ήρθε στη ζωή μου και το pole dancing, όταν τυχαία παρακολούθησα μία πρόβα στη σχολή χορού μου και ένιωσα ότι είναι ένα “challenge” με το οποίο θέλω να αναμετρηθώ.
• Μίλησε μας για το pole dancing και πως απαντάς σε αυτούς που πιστεύουν ότι δεν αποτελεί είδος τέχνης; 
• Το pole dancing συνδυάζει δύο πράγματα που αγαπώ: την γυμναστική και τον χορό. Για να είσαι χορεύτρια αυτού του είδους  πρέπει να συνδυάζεις δύναμη, ευλυγισία και λυρικότητα. Υπάρχουν διάφορα είδη pole dancing όπως, exotic, fitness, art κτλ. Μάλιστα, το Pole Dancing με τις ρίζες του στα καμπαρέ της εποχής του Burlesque έχει εξελιχθεί, πλέον, σε παγκόσμιο άθλημα-με πρωτοβουλία της  Διεθνούς Ομοσπονδίας Pole Dancing (IPSF)-, ενώ, πρόκειται, σύντομα, να ενταχθεί και στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Σε όσους το αντιμετωπίζουν ως κάτι ευτελές δεν απαντώ, και όταν έχω δεύτερες σκέψεις, αναλογίζομαι απευθείας τις ώρες και την ενέργεια που σπαταλάω για να φέρω εις πέρας μια χορογραφία, για να αντιληφθώ τη μουσικότητα, την τεχνική, τον ρυθμό. Πρόκειται για ένα είδος χορού, ένα sport που απαιτεί πολλές προπονήσεις και αντίληψη. Πέραν αυτού, στο τέλος της ημέρας ξέρω ότι εγώ ορίζω τον εαυτό μου και όχι οι άλλοι. Είναι προσωπική επιλογή μου σαν χορεύτρια το πως θέλω να παρουσιάσω τον εαυτό μου.
• Υπάρχει ανταγωνισμός σε αυτόν τον επαγγελματικό χώρο και πως νιώθεις που πολλές φορές απαιτείται να ταξιδέψεις ώστε να βρεις δουλειά, μια χορευτική ομάδα για να ενταχθείς;
• Φανταστείτε σε μία χορογραφία εμένα και τους υπόλοιπους χορευτές να σχηματίζουμε, για παράδειγμα, ένα τρίγωνο. Αν ένας από εμάς κάνει μία λάθος κίνηση, αμέσως χαλάει το “όλον”. Έχοντας αυτό στο νου μου, πάντα, νοιάζομαι για τον συγχορευτή μου και για τον κοινό μας στόχο. Αν συναντήσω χορογράφους, οι οποίοι δεν έχουν ως βασική αρχή την αμοιβαιότητα και το πάθος για το χορό, φεύγω από την ομάδα του. Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, μέσα από τα ταξίδια έχω τη δυνατότητα να συνεργαστώ με χορογράφους από διάφορα μέρη του κόσμου και να δοκιμάσω είδη χορού και κουλτούρες που δεν γνώριζα καν ότι υπήρχαν. Όσο περισσότερο ταξιδεύω συνειδητοποιώ ότι ο χορός δεν έχει όρια, όσο αγαπάς αυτή την τέχνη και θες να εξελιχθείς, είναι σίγουρο ότι μπορείς να βρεις το είδος ή -γιατί όχι– τα είδη χορού,  μέσα από τα οποία μπορείς να εκφράζεσαι. Αν κάνω αυτό που μου αρέσει δεν έχει τόση σημασία σε ποιο μέρος βρίσκομαι. Σίγουρα, σε κάθε μέρος που ζω, αφήνω ένα κομμάτι του εαυτού μου εκεί, και γι’ αυτό, βρίσκω πάντα αφορμές να το επισκεπτώ ξανά. Είναι δύσκολο να βγαίνεις από το confort zone σου, αλλά στην πορεία καταλαβαίνεις την αξία αυτής της διαδικασίας. Άλλωστε, αυτό θα με βοηθήσει μελλοντικά να διαμορφώσω το προσωπικό μου “στυλ”, καθώς, όνειρο μου είναι, εκτός από χορεύτρια, να γίνω και χορογράφος. Ήδη, έχω κάνει ένα σχετικό project με την κολλητή μου, το οποίο ονομάζεται “tales of a lost self”

• Τέλος, πού μπορεί να σε βρει κάποιος;
• Αυτή τη στιγμή είμαι μέλος της ομάδας χορού “lesfelines2017“

Την συνέντευξη του Κώστα και του Μαρκ πήρε η Λίνα Νάκα και τη συνέντευξη της Σάρας η Αργυρώ Κουτσικάκη.