Η Black Friday δεν εορτάστηκε κατά τον πατροπαράδοτο τρόπο. Δηλαδή με χιλιομετρικές ουρές στα ταμεία, με καλάθια ξέχειλα και φορτωμένα, με αγώνες ελληνορωμαϊκής πάλης για ένα παντελόνι των 2 ευρώ και… δεν συμμαζεύεται. Φέτος η μνήμη της Οσίας Black Friday-μεγάλη η Χάρη της και δοξασμένο το Όνομά της- τιμήθηκε μόνο μέσω ηλεκτρονικών εκδηλώσεων στις 27 Νοεμβρίου. Οι πιστοί έδειξαν ελεημοσύνη αφήνοντας στο παγκάρι της παγκόσμιας αγοράς ζεστό-ζεστό το πλαστικό το χρήμα. Αφού μάδησαν τις πιστωτικές τους, τώρα στα μεθεόρτια της μεγάλης αυτής φιέστας του καταναλωτισμού αναμένουν τα δέματα.
Ντριννν!
-Το κουδούνι, ήρθε ο κούριερ.
-Λάθος! Ήρθε η ώρα της κρίσης, καγχάζω από το βάθος
Αχ, πολύ το ‘φχαριστήθηκα! Και αφού έβγαλα το άχτι μου πάμε στο ψητό. Δεν γίνεται, κάποια φορά θα αγόρασες κάτι για το οποίο αναρωτήθηκες αργότερα «Μα γιατί το πήρα;». Μήπως υπέπεσες και εσυ στο «αμάρτημα» του καταναλωτισμού; Σε ένδειξη, λοιπόν, έμπρακτης μεταμέλειας θα κάτσεις και θα διαβάσεις το παρακάτω άρθρο.
(Για να μην γράψεις τιμωρία 100 φορές «Δεν θα ξαναγοράσω ό,τι δω μπροστά μου!»).
1. Είμαστε εγκρατείς
Από τις ελάχιστες φορές που θα πω «Μην ακούτε την καρδιά, αλλά το μυαλό». Η εγκράτεια είναι το σημαντικότερο όπλο που διαθέτουμε για να μην κυλιστούμε στο βούρκο του αλόγιστου καταναλωτισμού. Προτάσσουμε τη σκέψη.
Σύμφωνα με τον Καμύ «Στον παράλογο κόσμο, η αξία μιας έννοιας μετριέται με τη στειρότητα και την επαναληψιμότητα της». Η βιομηχανία της μόδας έχει χτιστεί πάνω σε αυτό. Κατ’ επέκταση και η καταναλωτική συμπεριφορά ενέχει το παράλογο. Συμπεριφορά επανηλήψιμη, στείρα, δίχως νόημα. Και η διαφήμιση να το σιγοντάρει όλο αυτό. Σαν σειρήνα σε σαγηνεύει με το μαγευτικό της τραγούδι. Αλλά εσύ σαν άλλος Οδυσσέας, δεμένος πισθάγκωνα στο κατάρτι και χωρίς κερί στα αυτιά θα την ακούς. Θα σε μαγεύει, μα δεν θα υποκύπτεις. Κι αν τυχόν ξεφύγεις είναι σίγουρο ότι θα σε κατασπαράξει. Κοκαλάκι δεν θα σου αφήσει- ή στη δική μας περίπτωση φράγκο τσακιστό.
Φυσικά ο Όμηρος δεν εννοούσε ότι κάθε φορά που αντιμετωπίζουμε έναν πειρασμό πρέπει να βάζουμε τους δικούς μας να μας δέσουν. Η συνείδηση και η σκέψη μας είναι αυτή που πρέπει να μας συγκρατεί. Βέβαια υπάρχει και ένας Όσκαρ Ουάιλντ, ο οποίος υποστηρίζει ότι «Ο μόνος τρόπος για να απαλλαγείς από τον πειρασμό είναι να ενδώσεις». Μια χαρά τα γράφει και ο Όσκαρ αλλά στο συγκεκριμένο ζήτημα ψηφίζουμε μονοκούκι Όμηρο. Γιατί αλλιώς βλ. Black Friday.
Άρα όταν η παρέα θα λέει για ψώνια εμείς θα απαντάμε (Αν θες να μάθεις τι πάτα το βιντεάκι. Όλα τα βιντεάκια έχουν περικοπεί. Πάτησε επάνω και θα δεις!)
2. Αγοράζουμε ό,τι μας είναι απαραίτητο
Πριν αγοράσεις το οτιδήποτε κάνε την εξής ερώτηση στον εαυτό σου «Θα μου χρειαστεί;». Αν η απάντηση είναι καταφατική με μεγάλη χαρά το βάζεις στο καλάθι. Αν πάλι είναι αρνητική σκέψου «Πού, πότε και για ποιο σκοπό θα μου χρειαστεί;». Αν δεν μαγειρεύεις και ανήκεις στο club των ανοικοκύρευτων πού θα χρησιμοποιήσεις τον ατμομάγειρα και τον ντολμαδοτυλιχτή; Αν δεν ασχολείσαι με το σκι γιατί να αγοράσεις στολή και εξοπλισμό; Μήπως κάποια στιγμή πας στις μαγευτικές Άλπεις- ή έστω σε κάποιο εγχώριο, ταπεινό χιονοδρομικό θέρετρο- για να τα’ χεις εύκαιρα; Μέσα σου όμως δυο φωνές παλεύουν και δεν ξέρεις τι να κάνεις
Αν έχεις 300 μπλουζάκια το 301ο δεν θα κάνει τη διαφορά. Θα βρεις όμως μια δικαιολογία. «Δεν έχω κάτι παρόμοιο στην ντουλάπα μου. Έχω εγώ μπλουζάκι με δυο ρίγες στο μανίκι και μια βούλα στο κέντρο; Και η τσέπη του αν δεις είναι πολύ μεγάλη.» Όχι δεν έχεις! Το χρειάζεσαι όμως; Η θα γίνει το 301ο μπλουζάκι σου που θα μείνει αφόρετο και θα το ξεθάψεις μόνο όταν θα το συγκρίνεις με το 500ο t-shirt που δεν μοιάζουν και πολύ, «γιατί το χρώμα του είναι πιο ανοιχτό και δεν έχει τσέπη, αλλά φέρνει λίγο και στο 417ο που πήρα πέρσι». Και αν συνεχίσω, το καταλαβαίνεις ότι μια αιωνιότητα θα μιλάμε για μακό.
- Για εξιλέωση θα οργανώσεις την ντουλάπα σου και θα κάνεις ένα γερό ξεσκαρτάρισμα. Και ό,τι δεν πρόκειται να ξαναφορέσεις θα το βάλεις σε μια σακούλα και θα το «πετάξεις»… σε κάποιον που το χει πραγματική ανάγκη. Δηλαδή θα το δώσεις, θα το χαρίσεις.
Μια ύπουλη τεχνική του marketing είναι η δέσμευση. Προσπαθεί με χίλιους δύο τρόπους να μας κάνει να πιστέψουμε ότι αν δεν αγοράσουμε αυτό που μας πλασάρει θα χάσουμε την ευκαιρία της ζωής μας. Ότι δεν θα το ξαναβρούμε ποτέ στον αιώνα τον άπαντα. Προς αυτήν την κατεύθυνση κινούνται οι εκπτώσεις, οι προσφορές, το τέχνασμα του «1+1» και οι πόντοι.
3. Προσφορές και εκπτώσεις
Οι προσφορές και οι εκπτώσεις αποτελούν δυο άλλες πτυχές του καταναλωτικού φαινομένου. Ακίνδυνες εκ πρώτης όψεως, μα πλανερές, καθώς χρησιμοποιούνται πολλές φορές σαν προφάσεις για extra ψώνια. Και τι γράφει το νούμερο 2; «Αγοράζουμε ό,τι μας είναι απαραίτητο».
Γι’ αυτόν το λόγο πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Προτού ξεκινήσουν οι εκπτώσεις καλό είναι να κάνουμε μια έρευνα αγοράς. Να δούμε σε ποια επίπεδα κυμαίνονται οι τιμές πριν και μετά, αν αξίζει η έκπτωση ή αν είναι καμιά τσουρουτιά των 10%. Δεν χρειάζεται πολύ ψάξιμο, αρκεί η αίσθηση.
Πολύ σημαντικό επίσης: Δεν κοιτάζουμε τις τιμές όταν ψωνίζουμε εκπτωτικά και προσφορές. Γιατί εστιάζουμε στην αξία του προϊόντος και όχι στο ίδιο το προϊόν. Δεν παίρνουμε το βιβλίο των 2 ευρώ, αλλά τα 2 ευρώ, ενώ δίνουμε 2 ευρώ. (Αν γράψω τη λέξη παράλογο τείνω να γίνω γραφικός).
4. «1+1» και πόντοι
Πότε έχει νόημα το «1+1»; Όταν θέλεις να πάρεις 1, οπότε το άλλο 1 έρχεται πακέτο. Εδώ γίνεται η σφαγή. Γιατί πολλές φορές δεν θες ούτε το ένα, αλλά τελικά καταλήγεις με δύο. Τα οποία σου είναι και αχρείαστα.(Το βλέπετε το παράλογο, μάτι βγάζει). Γιατί το κάνουν αυτό τα καταστήματα; Επειδή είναι ανοιχτοχέρικα και γαλαντόμα; Όχι! Απλά υπερπαράγουν και κάπου πρέπει να πάει το περισσευούμενο εμπόρευμα. Και να έχουν και κέρδος. Γιατί δεν δίνουν στο 1 αμάξι που θα πάρεις 1 δώρο; Δεν συμφέρει. Βέβαια τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα, οι μηχανισμοί της αγοράς περίπλοκοι και δεν το χοντραίνω με όρους όπως προσφορά, ζήτηση, αντικειμενικές συναρτήσεις κόστους-κέρδους…
Με τους πόντους συμβαίνει κάτι παρόμοιο. Αγοράζεις εσύ χωρίς να το σκέφτεσαι. Και τότε σου λέει ο υπάλληλος
«Συγχαρητήρια! Έχετε 250 πόντους, στους 300 κερδίζετε…». Και σε τριβελίζει και το σκέφτεσαι. Και φυσικά ψωνίζεις εκ του περισσού. Φτάνεις τους 300 και κερδίζεις. Τότε σου ξαναλέει
«Μπράβο σας και εις ανώτερα. Φτάσατε αισίως στους 322 πόντους. Στους 400 σας κάνουμε δώρο…». Το γουδί το γουδοχέρι. Ψώνια, χρήμα και κακό. Άλλη μέρα, άλλος υπάλληλος (μην τα ρίχνουμε στον ίδιο όλη την ώρα): «Έχετε συγκεντρώσει 478 πόντους; Μα εσείς είστε στην τελική ευθεία για το τρίτο το καλύτερο, το τρίτο το… το χρυσό μας δώρο των 550 πόντων» Και δωσ’ του ψώνια. Και πάμε πάλι από την αρχή. Στειρότητα και επαναληψιμότητα (θα φτερνίζεται ο Καμύ- καλή του ώρα εκεί που είναι). Άρα και παράλογο.
Και θα κλείσω με ένα σύντομο επαναστατικό παιάνα για την εξύψωση του φρονήματος: Σας προσκαλώ να πούμε ένα ηχηρό ΟΧΙ στα τερτίπια του marketing! Να προτάξουμε τα στήθια και να υψώσουμε ανάστημα μπροστά στο θεριό του Καταναλωτισμού! Με ηθικό ακμαιότατον πάμε να γίνουμε ευσυνείδητοι καταναλωτές!
