Ο χώρος του κινηματογράφου, όπως και γενικότερα ο χώρος των τεχνών, είναι ένας πολύ επιδραστικός, φανταχτερός και, ίσως, επικίνδυνος χώρος. Πόσοι από εμάς δεν έχουμε κατά καιρούς ζηλέψει τα ακριβά αυτοκίνητα και ρούχα, τις υψηλές γνωριμίες και τα εντυπωσιακά κτίρια που προβάλλουν;
Εκτός όμως από τον αμερικανικό κινηματογράφο των δεκαετιών του ’60-’70, με τους σπουδαιότερους των ηθοποιών που έχουν περάσει από την μεγάλη οθόνη, όπως ο Μάρλον Μπράντο, Μέριλιν Μονρόε και πολλοί άλλοι, ο ελληνικός κινηματογράφος είχε παρόμοια επιρροή για την χώρα μας, καθώς οι ίδιες δεκαετίες αποτελούν το αποκορύφωμα των επιτυχιών. Εκείνη ήταν η χρυσή εποχή της Αλίκης, του Βουτσά, της Καραγιάννη, των μιούζικαλ… Εκείνη ήταν η εποχή που ο Ανδρέας Μπάρκουλης κυκλοφορούσε με τα ακριβότερα σπορ, αμερικανικά αυτοκίνητα, παίζοντας τον γόη του ελληνικού κινηματογράφου! Εκείνη ήταν όμως και η εποχή των μεγάλων αντιθέσεων.
Πέρα από όλους τους μεγάλους αστέρες, με την πολυτάραχη ζωή και την μεγάλη φήμη, τους οποίους σίγουρα θυμόμαστε και μνημονεύουμε για το ταλέντο τους και την ιστορία που άφησαν πίσω, υπήρχαν και οι λιγότερο «λαμπεροί» ηθοποιοί, οι όχι και τόσο όμορφοι, τους οποίους θυμόμαστε για το ήθος, την αυθεντικότητα και την στάση ζωής τους! Ένας από αυτούς ήταν σίγουρα «ο καλός μας άνθρωπος», ο δικός μας Θανάσης Βέγγος, τον οποίο αφορά το συγκεκριμένο αφιέρωμα.
Γέννηση και παιδική ηλικία
Ο Θανάσης Βέγκος (το άλλαξε σε Βέγγος για καλλιτεχνικούς σκοπούς) γεννήθηκε στο Νέο Φάληρο, στις 29 Μαΐου του 1927. Ήταν το μοναχοπαίδι του Βασίλη και της Ευδοκίας Βέγκου. Ο πατέρας του εργαζόταν ως δημόσιος υπάλληλος στην Εταιρεία Ηλεκτρισμού. Επίσης, υπήρξε και ήρωας της αντίστασης. Μετά τον πόλεμο εκδιώχθηκε από τη δουλειά του, εξαιτίας των πολιτικών του φρονημάτων. Έτσι, ο Θανάσης άρχισε να εργάζεται από μικρός για να βοηθήσει την οικογένειά του. Για πολλά χρόνια ασχολήθηκε με την επεξεργασία δερμάτων, ενώ παράλληλα έκανε διάφορα μικροθελήματα στη γειτονιά του.
Η θητεία στην Μακρόνησο
Όπως λένε, το μήλο κάτω από τη μηλιά θα πέσει. Έτσι κι ο Θανάσης δεν άργησε να ακολουθήσει τα πολιτικά φρονήματα του πατέρα του. Κατά τα ταραγμένα λοιπόν χρόνια του εμφυλίου (1948-1950), υπηρέτησε τη θητεία του ως “ανεπιθύμητος” στρατιώτης στη Μακρόνησο. Εκεί γνώρισε και τον άνθρωπο που έμελλε να αλλάξει τη ζωή του, τον Νίκο Κούνδουρο. Και κάπως έτσι ξεκινά η καριέρα του. Για την ακρίβεια, το 1954 έκανε την πρώτη του εμφάνιση στον κινηματογράφο, στην ταινία του σκηνοθέτη (Νίκου Κούνδουρου) «Μαγική Πόλις» και για τα επόμενα πέντε χρόνια έπαιξε μικρούς ρόλους σε ταινίες που άφησαν εποχή, εργαζόμενος παράλληλα και ως φροντιστής στα κινηματογραφικά πλατό. Σιγά σιγά άρχισε να γίνεται εμφανές το μεγάλο και έμφυτο ταλέντο του.
Κινηματογράφος
Αξιοπερίεργο είναι το γεγονός, πως ο Θανάσης Βέγγος, παρά το ταλέντο του, δεν σπούδασε ποτέ υποκριτική και αυτό είναι μάλλον που τον έκανε τόσο ξεχωριστό και αυθεντικό! Το 1959 πήρε άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ηθοποιού, όχι από τη σχολή, αλλά ως εξαιρετικό ταλέντο, με εξετάσεις από ειδική επιτροπή. Την ίδια χρονιά, έκανε και το θεατρικό του ντεμπούτο στην επιθεώρηση «Ομόνοια πλατς πλουτς», δίπλα στους Νίκο Ρίζο και Γιάννη Γκιωνάκη. Την περίοδο αυτή, εμφανίστηκε σε μερικές από τις πιο ιστορικές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, όπως «Ο δράκος», «Διακοπές στην Αίγινα», «Μανταλένα», «Ο Ηλίας του 16ου», «Ποτέ την Κυριακή», ενώ ο πρώτος του μεγάλος ρόλος είναι μαζί με τον Νίκο Σταυρίδη στην ταινία «Οι δοσατζήδες» του 1960.
Τα χρόνια που ακολούθησαν συνεργάστηκε, κυρίως, με τον σκηνοθέτη Πάνο Γλυκοφρύδη και ανέπτυξε τον τύπο του νευρικού και αεικίνητου ανθρώπου, που τον καθιέρωσε. Έγινε ιδιαίτερα αγαπητός και ευρύτερα γνωστός στο ελληνικό κοινό, με ταινίες όπως «Ψηλά τα χέρια», «Χίτλερ», «Μην είδατε τον Παναή», «Ζήτω η τρέλα», «Πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης» και «Θα σε κάνω βασίλισσα».
Το 1971, η στενή σχέση και συνεργασία του με τον σκηνοθέτη Ντίνο Κατσουρίδη, τον οδηγεί σε θρίαμβο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με την ταινία «Τί έκανες στον πόλεμο, Θανάση;». Κοινό και κριτικοί τον αποθεώνουν και αποσπά το βραβείο Α’ ανδρικού ρόλου. Έναν χρόνο μετά, ο ρόλος του στην ταινία «Θανάση, πάρε το όπλο σου!», του χαρίζει ένα ακόμη βραβείο Α’ ανδρικού ρόλου.
Τη δεκαετία του ’80, αποσύρεται από το σινεμά και κάνει λίγες βιντεοταινίες. Θα επιστρέψει στον κινηματογράφο το 1991, με την ταινία «Ήσυχες μέρες του Αυγούστου», του Παντελή Βούλγαρη. Η ερμηνεία του έχει πια διαφοροποιηθεί, είναι χαμηλών τόνων, αλλά μεγάλης εκφραστικότητας. Το 1995,συμμετείχε στην ταινία «Το βλέμμα του Οδυσσέα», του Θόδωρου Αγγελόπουλου, ενώ κορυφαία στιγμή υπήρξε ο ρόλος του στο «Όλα είναι δρόμος» του 1998. Τελευταία εμφάνισή του στη μεγάλη οθόνη ήταν στην ταινία του Παντελή Βούλγαρη «Ψυχή Βαθιά», του 2009. Το 1997, εμφανίστηκε επίσης στην Επίδαυρο, στο ρόλο του Δικαιόπολι στους Αχαρνείς και το 2001, στην «Ειρήνη» του Αριστοφάνη, με μεγάλη επιτυχία.
Τηλεόραση
Στην τηλεόραση, ο Θανάσης Βέγγος εμφανίστηκε στις σειρές: «Βεγγαλικά» (ΕΡΤ, 1988), «Αστυνόμος Θανάσης Παπαθανάσης» (ΑΝΤ1, 1990), «Περί ανέμων και υδάτων» (Mega, 2002), «Έρωτας, όπως έρημος» (ΝΕΤ, 2003), «Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου» (ΑΝΤ1, 2006) και «Η Θεσσαλονίκη της νοσταλγίας μας» (ΕΤ3, 2009).
Βραβεύσεις
Έτος | Φορέας | Βραβείο | Ταινία |
1962 | Ένωση Ελλήνων Κριτικών | Για το σύνολο του έργου του – Κινηματογράφος “Άστυ” | |
1971 | Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης | 3 βραβεία (καλλιτεχνικής ταινίας, σεναρίου και Α’ ανδρικού ρόλου) | Τί έκανες στον πόλεμο, Θανάση; |
1971 | Ένωση Ελλήνων Κριτικών | Τί έκανες στον πόλεμο, Θανάση; | |
1972 | Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης | 2 βραβεία (Α’ ανδρικού ρόλου και τιμητική διάκριση για τα σκηνικά) | Θανάση, πάρε τ’ όπλο σου |
1973 | Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης | Bραβείo Α’ ανδρικού ρόλου | Ο Τσαρλατάνος |
1991 | Κρατικό βραβείο | Ερμηνείας Β’ Ανδρικού Ρόλου | Ήσυχες μέρες του Αυγούστου |
1993 | Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης | Ειδικό βραβείο για το σύνολο του έργου του | |
2002 | Δήμος Κορυδαλλιού | Έδωσε το όνομά του στο δημοτικό αμφιθέατρο | |
2008 | Δήμος Πειραιά | Ονόμασε την πλατεία Ευαγγελισμού σε πλατεία Θανάση Βέγγου | |
2008 | Πρόεδρος Δημοκρατίας | Χρίστηκε με τον τίτλο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικα | |
2008 | TV Έθνος | Απονομή βραβείου “ΠΡΟΣΩΠΑ” 2008 για το σύνολο του έργου του | |
2010 | Περιοδικό STATUS | Άνδρες της χρονιάς 2009 – Βραβείο “ΕΡΓΟ ΖΩΗΣ” (βλέπε βίντεο) | |
2010 | Ελληνική ακαδημία κινηματογράφου | Ειδικό βραβείο για το σύνολο του έργου του | |
2010 | Εταιρείας Ελλήνων σκηνοθετών | Επίτιμο μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών |
Η ίδρυση της εταιρείας «ΘΒ- ταινίες γέλιου»
Ο Θανάσης Βέγγος ήθελε να αποκτήσει την καλλιτεχνική ελευθερία να εκφράζεται μέσα από τις ταινίες του. Για το λόγο αυτό, το 1964 ίδρυσε τη δική του εταιρεία παραγωγής «ΘΒ – Ταινίες γέλιου», στην οποία συμμετείχε ως παραγωγός, πρωταγωνιστής και ενίοτε ως σκηνοθέτης. Στην αρχή, όλα πήγαιναν καλά και ο ηθοποιός φαινόταν ότι πετύχαινε αυτό που ήθελε. Σύντομα, όμως, έκαναν την εμφάνισή τους τα πρώτα οικονομικά προβλήματα. Η φήμη για την κακοδιαχείριση των οικονομικών της επιχείρησης εξαπλώθηκε γρήγορα και πολλοί έσπευσαν να το εκμεταλλευτούν αγοράζοντας μετοχές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν όταν ο Βέγγος έμαθε τα χαρμόσυνα νέα πως θα γίνει μπαμπάς και έκανε δώρο κάποιο ποσοστό από την ταινία του στον ηλεκτρολόγο. Όταν η ταινία προβλήθηκε, ο ηθοποιός αδυνατούσε να πληρώσει τον ηλεκτρολόγο, με απόρροια αυτός να τον καταγγείλει για χρέη στο δικαστήριο.
Οι άνθρωποι που γνώριζαν τον Βέγγο, τον περιέγραφαν σαν έναν άνθρωπο τελειομανή. Δεν δίσταζε να κάνει υπέρογκες επενδύσεις, προκειμένου να εξασφαλίσει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ειδικότερα, ήταν ικανός να επαναλάβει την κάθε σκηνή αμέτρητες φορές, μέχρι να ικανοποιηθεί. Σε μια συνέντευξή του, αναγνώρισε το κόστος των επιλογών του: «Θα ξέρεις βέβαια, ότι κάποτε έβαλα όλο το συνεργείο και ξεσκόνισε τις Θερμοπύλες! Ναι, μα τον Θεό! Καθαρίσαμε τις Θερμοπύλες για ένα γύρισμα. Αυτή η τελειότητα μόνο στο δικό μου κεφάλι υπάρχει. Αυτή η τελειότητα με έχει οδηγήσει δύο φορές στην καταστροφή».
Παρόλο που, επιχειρηματικά, ο Βέγγος είχε αποτύχει, οι ταινίες του σημείωναν πάντα επιτυχία. Δυστυχώς, όμως, η απήχηση των ταινιών δεν ήταν αρκετή, για να τον σώσει από την ολική καταστροφή. Οι δανειστές του τον πίεζαν, η εφορία τον κυνηγούσε και οι περισσότεροι φίλοι και συνεργάτες, του είχαν γυρίσει την πλάτη. Αυτό είχε σαν συνέπεια, να δηλώσει χρεοκοπία. Το κλείσιμο της εταιρείας του, όπως είχε αναφέρει ο ίδιος σε συνέντευξή του, του στοίχισε πολύ: «Η στιγμή που ξεβίδωσα την πινακίδα με το όνομα της εταιρείας από τον τοίχο, δεν περιγράφεται. Ένιωθα σαν να ξηλώνω τα όνειρα μου. Όλα».
Η προσωπική του ζωή
Ο Θανάσης Βέγγος παντρεύτηκε την Ασημίνα Βέγγου και έμειναν μαζί ως το τέλος της ζωής τους. Μαζί απέκτησαν 2 γιους, τον Βασίλη και τον Χάρη, οι οποίοι του έδωσαν 2 εγγόνια, τα οποία λάτρευε. Η γυναίκα του αναφέρει: «Η αγάπη του Θανάση ήταν τόσο μεγάλη για την Νίκη και τον Θανασάκη που σχεδόν έκλαιγε κάθε φορά που άκουγε το όνομά τους. Είχε λατρεία για τα δύο του εγγόνια και τίποτα δεν μπορούσε να την επισκιάσει. Ούτε τα μικροπροβλήματα υγείας. Δεν μπορείτε να καταλάβετε το πάθος του για αυτά».
Όσον αφορά τις φιλίες του, σύμφωνα με τα λεγόμενα του γιου του Βασίλη: «έκανε παρέα με τον Δημήτρη Νικολαΐδη, την Σούλη Σαμπάχ, τον Γιώργο Λαζαρίδη και τον Ντίνο Κατσουρίδη. Ένας πραγματικός φίλος του είναι ο Γιώργος Σταυρόπουλος. Γενικά θεωρεί το καλλιτεχνικό κύκλωμα λίγο περίεργο και αισθάνεται σαν ψάρι έξω από το νερό».
Ο θάνατος
Ο Θανάσης Βέγγος νοσηλευόταν από τις 19 Δεκεμβρίου 2010 στην εντατική μονάδα του νοσοκομείου Ερυθρός Σταυρός λόγω εγκεφαλικού επεισοδίου, όπου και απεβίωσε στις 3 Μαΐου 2011, λίγο πριν συμπληρώσει τα 84 του χρόνια. Η κηδεία του πραγματοποιήθηκε στον Ιερό ναό της Αγίας Μαρίνας στο Θησείο στις 4 Μαΐου, με παρουσία πολλών επισήμων και φίλων. Τάφηκε στην Αμοργό, στον τόπο καταγωγής της μητέρας του και της γιαγιάς του.
Η δική του οπτική γωνία για τη ζωή
- Για το πώς οφείλουμε να ζούμε τη ζωή μας, απάντησε: «Ονειρέψου σαν παιδί, ζήσε σαν τρελός, αγάπα σαν άνθρωπος, μικρός ο κόσμος και εμείς περαστικοί».
- Για τον χρόνο και την αξία του στις διάφορες εκφάνσεις της ζωής μας, ανέφερε: «Δεν έχω χρόνο να μισώ αυτούς που με μισούν… Γιατί είμαι απασχολημένος αγαπώντας αυτούς που με αγαπούν».
- Καθώς νοιαζόταν πολύ για τον άνθρωπο, σε μια από τις τιμητικές εκδηλώσεις που είχαν γίνει για εκείνον, είχε πει: «Δεν βλέπω γέλιο, μόνο χαμόγελα βλέπω. Σήμερα πλέον ο κόσμος δεν γελάει με τίποτε. Έχει πολλά προβλήματα. Δεν γελάει, όπως γελούσε. Έχει ανάγκη να γελάσει και μεγαλύτερη από παλιά, αλλά δεν γελάει. Είναι πικραμένος ο κόσμος».
- Όταν τον ρώτησαν τί είναι ευτυχία, εκείνος απάντησε: «Έπρεπε να γεράσω, αγόρι μου, για να μάθω τί είναι ευτυχία. Τελικά, ευτυχία είναι ένα ζευγάρι χέρια, δυο χέρια σφιχτά δεμένα. Αυτά που θα σε αγκαλιάσουν, θα σε κρατήσουν, θα σε κοιμίσουν, θα σε περιποιηθούν, θα σου μαγειρέψουν, θα σε χαϊδέψουν και, στο τέλος, θα σου κλείσουν τα μάτια. Τα πολλά χέρια απλά σε κατσιάζουν. Είναι απλά χάσιμο χρόνου. Θα το δεις και εσύ όσο μεγαλώνεις».
Κωνσταντίνος Καρατζίδης
