Είτε τα λατρεύεις, είτε δεν είναι και τόσο του γούστου σου, είναι γεγονός ότι τα thrift shops έχουν γίνει μια από τις μεγαλύτερες και πιο κυρίαρχες τάσεις της εποχής μας. Όλο και περισσότεροι επιλέγουν να εμπλουτίσουν την ντουλάπα τους με κομμάτια που προέρχονται από thrift stores. Τα επιχειρήματα για μια τέτοια επιλογή είναι πολλά και πάνω κάτω όλοι τα γνωρίζουμε . Αυτό που οι περισσότεροι όμως δεν γνωρίζουμε είναι (όπως και σε πολλά θέματα) η ιστορία τους. Πώς δημιουργήθηκαν τα πρώτα thrift shops; Τι σκοπό εξυπηρετούσαν; Σε ποιους απευθύνονταν; Εν πάση περιπτώσει, πώς έφτασαν να στην σημερινή τους μορφή;

Αρχικά, τί πάει να πει "thrift";
Η λέξη «thift» προέρχεται μεσαιωνική βρετανική λέξη «thrive», η οποία μεταφράζεται ως «ακμάζω». Η νεότερη εκδοχή, «thrift», εκφράζει επί της ουσίας τους όρους της αποταμίευσης και της λιτότητας. Χρησιμοποιείται επίσης ως αναφορά σε ιδρύματα συγκεντρώσεως αποταμιεύσεων. Είναι εύκολο, λοιπόν, να καταλάβουμε ποιος είναι ο στόχος των thrift shops εξ ορισμού. Σήμερα, όταν μιλάμε για thrift shops αναφερόμαστε σε καταστήματα μεταχειρισμένων ειδών, τα οποία πωλούνται σε αρκετά πιο προσιτές τιμές από αυτές που θα συναντούσε κανείς σε ένα συμβατικό μαγαζί. Πολύ συχνά, μεταξύ των ειδών βρίσκονται και προϊόντα από γνωστές μάρκες, σε πολύ χαμηλότερες τιμές από την αρχική τιμή τους.
Πίσω στον χρόνο
Για πολλά χρόνια, η αγορά πολλών ρούχων και η συνεχής αλλαγή της γκαρνταρόμπας θεωρούταν μια πολυτέλεια της ανώτερης τάξης. Όπως είναι λογικό, το κάθε κομμάτι απαιτούσε αρκετό χρόνο και πόρους για να δημιουργηθεί, πράγμα που γινόταν φανερό και στην τελική τιμή πώλησης. Κάθε αγορά μετρούσε και για αυτό το λόγο τα ρούχα χρησιμοποιούνταν για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα. Ακόμα και αν σκίζονταν ή φθείρονταν με την πάροδο του χρόνου, οι άνθρωποι κοιτούσαν να τα επαναφέρουν σε όσο το δυνατόν καλύτερη κατάσταση προκειμένου να μην χρειαστεί να αγοράσουν καινούρια. Αυτή η κατάσταση βέβαια απέχει πολύ από τη σημερινή πραγματικότητα και σε αυτό έπαιξε ρόλο μια πολύ σημαντική ιστορική αλλαγή.

Η βιομηχανική επανάσταση
Η βιομηχανική επανάσταση επέφερε τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές στην Ευρώπη του 1760. Ξαφνικά τα ρούχα παράγονταν σε τεράστιες ποσότητες και διατίθονταν σε τιμές πολύ χαμηλότερες από αυτές που είχε συνηθίσει μέχρι τότε ο κόσμος. Μια ακόμα συνέπεια την βιομηχανικής επανάστασης ήταν φυσικά η αύξησή του πληθυσμού στις πόλεις. Όλο και περισσότερες οικογένειες μετακόμισαν στα μεγάλα αστικά κέντρα. Επρόκειτο κυρίως για εργάτες εργοστασίων, οι οποίοι ζούσαν σε μικρά και οικονομικά σπίτια. Αυτό με τη σειρά του οδήγησε σε μια επίσης σημαντική αλλαγή που ίσως δεν περνάει από το μυαλό μας: Πλέον, δεν υπήρχε περισσευόμενος χώρος. Οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να αποθηκεύσουν πολλά ρούχα, όπως έκαναν πρότερα. Ξαφνικά δημιουργήθηκε η ανάγκη απαλλαγής από οτιδήποτε παλιό, ώστε να δημιουργηθεί χώρος για κάτι καινούριο. Πρόκειται για μια διαδικασία που επαναλαμβανόταν, παίρνοντας έτσι την μορφή ενός φαύλου κύκλου.
Που κατέληγαν όλα αυτά τα ρούχα;
Δεν πήρε πολύ καιρό μέχρι ορισμένες φιλανθρωπικές εταιρίες να αρχίσουν να συλλέγουν αυτόν τον τεράστιο όγκο ανεπιθύμητων ρούχων. Στόχος ήταν η πώληση τους, προκειμένου να αποκτηθούν πόροι για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων. Σε αυτή την προσπάθεια πρωτοστάτησαν δύο μεγάλοι -μέχρι σήμερα- οργανισμοί ονόματι Goodwill Industries και The Salvation Army.
Η Goodwill ιδρύθηκε το 1902 από τον Edgar J. Helms και μέχρι το 1935 είχε ανοίξει ήδη περίπου 96 thrift stores σε όλη την Αμερική. Ο στόχος της ήταν διττός: (1) να σωθούν και τα παλιά μη χρησιμοποιούμενα αντικείμενα, αλλά και (2) οι ίδιοι οι άνθρωποι. Σε αυτά thrift shops κάθε παλιό αντικείμενο έπαιρνε ξανά ζωή. Παράλληλα, πολλοί φτωχοί και άνεργοι άνθρωποι κατάφεραν να βρουν εργασία ως πωλητές και να γίνουν πάλι παραγωγικοί και ενεργοί πολίτες.

Ο στρατός της σωτηρίας (salvation army) ιδρύθηκε το 1865. Η φιλανθρωπική δράση του εντοπιζόταν κυρίως εκτός Αμερικής και αφορούσε την παροχή βασικών αγαθών, όπως τροφή και στέγη. Μέχρι το 1880 είχε εξαπλωθεί σε ολόκληρη την Αμερική. Το σχέδιο που υιοθετήθηκε εκεί ακολουθούσε ένα μοντέλο “ανταλλαγής”. Οι εργάτες συνέλεγαν αχρησιμοποίητα αγαθά και έπαιρναν πίσω τροφή και στέγη. Τα κέρδη από τις πωλήσεις της Goodwill και του Salvation Army, χρησιμοποιούνταν πολλές φορές για τη βοήθεια και την διδασκαλία των μεταναστών και των οικογενειών τους.
Έτσι, τα thrift stores άρχισαν να είναι μια καλή ιδέα για την αντιμετώπιση των συνεπειών του υπερκαταναλωτισμού. Οι άνθρωποι αγόραζαν τα καινούρια ρούχα και έδιναν τα παλιά, ενισχύοντας έτσι τη φιλανθρωπία μέσω του έντονα αναπτυσσόμενου καπιταλισμού. Από ψυχολογικής άποψης, μπορεί να θεωρηθεί ένα μέσο αποφόρτισης των καταναλωτών για όλο και περισσότερες αγορές με λιγότερες τύψεις, καθώς με αυτό τον τρόπο κάθε αγορά σήμαινε έμμεσα μια βοήθεια προς τους φτωχότερους. Έτσι, τα μέχρι τότε επονομαζόμενα “μαγαζιά σκουπιδιών” πήραν τον τίτλο “thrift stores”

Γιατι "μαγαζια σκουπιδιών";
Παρά τις πολλές προσπάθειες ενθάρρυνσης για την αγορά προϊόντων από “δεύτερο χέρι”, η κοινή γνώμη εξακολουθούσε να είναι διστακτική. Τα ρούχα αυτά ήταν άρρηκτα συνδεδεμένα με τη φτώχεια, σύνδεση που όλοι ήθελαν να αποφύγουν. Μάλιστα, ακόμα και οι ίδιοι οι μετανάστες θεωρούσαν τα ρούχα από δεύτερο χέρι- μια όχι και τόσο καλή επιλογή.
Φτάνοντας στη δεκαετία του 30′ (εποχή συνώνυμη με την παγκόσμια οικονομική ύφεση), τα thrift stores θεωρούνταν πλέον η βασική εναλλακτική για την αγορά ρούχων. Αν και ακόμα και τότε, το κοινό εξακολουθούσε να κρατά απόμακρη στάση. Η μόδα άλλαζε συνεχώς και το μόνο σίγουρο είναι ότι τα ρούχα που δώριζαν οι άνθρωποι δεν ανταποκρίνονταν στις νέες τάσεις. Φυσικά αυτή η κατάσταση οδηγεί αναπόφευκτα σε ένα ερώτημα: “Πώς θα μπορούσε να διορθωθεί αυτό;”

Την ίδια απορία είχε και η Goodwill, αναγνωρίζοντας ότι έπρεπε να βρεθεί μια λύση ώστε να αυξηθεί η κατανάλωση των thrift αντικειμένων. Κάπως έτσι ξεκίνησε η αναζήτηση μιας λύσης που θα έκανε το εμπόρευμα να μη θυμίζει “παλιακά” ρούχα προηγούμενων γενιών. Η λύση δόθηκε λοιπόν μέσα από τη μεταποίηση ρούχων με τρόπο τέτοιο, ώστε να συμβαδίζουν με τη σύγχρονη τάση ένδυσης. Φρόντισαν επίσης να γίνει και πολύ καλή διαφήμιση αυτής της προσπάθειας, μέσω fashion show αποκλειστικά με ρούχα προερχόμενα από thrift stores. Η υιοθέτηση στρατηγικών όμοιων με αυτών των συμβατικών μαγαζιών έδωσε στα thrift stores την ευκαιρία να πλησιάσουν και να κερδίσουν την εμπιστοσύνη ενός πολύ μεγαλύτερου κοινού από αυτό που είχαν όλα αυτά τα χρόνια
Το thrift είναι vintage!
Βήμα – βήμα, η ιδέα του thrifting πήρε μια πολύ διαφορετική μορφή στον κοινό νου. Με την πάροδο του χρόνου, όλο και περισσότεροι άνθρωποι από διάφορες κοινωνικοοικονομικές τάξεις άρχισαν να πειραματίζονται με τα thrift stores. Σταδιακά θα μπορούσαμε να πούμε ότι ενσωματώθηκαν στην καπιταλιστική νοοτροπία, δίνοντας μια ακόμα εναλλακτική για την αγορά φθηνών ρούχων.
Σήμερα, το trend του thrifting κυριαρχεί ως ένας τρόπος να δείξει κανείς την αντίθετη θέση του με το concept της μόδας και των ακριβών ρούχων. Πολλοί επιλέγουν τα ρούχα από δεύτερο χέρι για να υποστηρίξουν την ρευστότητα του όρου “μόδα” ανά τα χρόνια. Αρκετοί είναι επίσης αυτοί που στα thrift καταστήματα βρίσκουν αντίκες και vintage κομμάτια για την συλλογή τους. Πλέον, χάρη στα thrift stores δημιουργείται το παράδοξο του να είναι στην μόδα ακριβώς αυτό που συμβατικά είναι εκτός μόδας. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι millennials (όσοι δηλαδή είναι γεννημένοι στο διάστημα 1981-1994) προτιμούν να ψωνίζουν από εταιρίες που έχουν φανερή φιλανθρωπική δράση. Μετά από πολλά χρόνια και έντονη προσπάθεια, τα thrift stores έχουν καταφέρει να είναι μέρος μιας βιομηχανίας, η οποία ξεπερνάει σε αξία τα 14 δισεκατομμύρια δολλάρια.

Είναι φανερό πώς τα thrift stores ανέκαθεν υπήρξαν αντικείμενο αντιπαράθεσης για το κοινό. Ακόμα και σήμερα, οι απόψεις διίστανται. Ορισμένοι εξακολουθούν να αμφιβάλλουν για την ποιότητα και την καθαριότητα των προϊόντων που προέρχονται από thrift stores, δηλώνοντας πώς δεν θα επέλεγαν να αγοράσουν κάτι που έχει φορεθεί από κάποιον άλλο. Περισσότεροι ωστόσο φαίνεται να είναι αυτοί που έχουν συνδέσει το thrifting με ιδέες ηθικής και οικολογίας. Λόγω της παγκόσμιας περιβαλλοντικής κρίσης, αλλά και χάρη στο ίντερνετ που δίνει την ευκαιρία για γρήγορη ενημέρωση αναφορικά με τις συνθήκες εργασίας στα fast fashion εργοστάσια, τα thrift stores έχουν γίνει δημοφιλέστερα από ποτέ. Όλα αυτά σε συνδυασμό με τη σημαντική αύξηση στις αγορές προϊόντων από μαγαζιά “δεύτερου χεριού” τα τελευταία χρόνια, επιβεβαιώνουν ότι τα thrift stores έχουν έρθει για να μείνουν.