Είναι αλήθεια ότι το άγχος επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό το σώμα και τη φυσιολογία του εκάστοτε οργανισμού. Είναι η στιγμή που αισθάνεσαι τη καρδιά σου έτοιμη να βγει από τη θέση της, δυσκολεύεσαι να αναπνεύσεις σωστά, σε λούζει κρύος ιδρώτας, αισθάνεσαι πόνο στο κεφάλι ή στο στομάχι, μουδιάζουν τα δάχτυλά σου, χάνεις τη γη κάτω από τα πόδια σου, τρέμει το σώμα σου ή αδυνατείς να ηρεμήσεις το βράδυ και να σε πάρει ο ύπνος. Το πόσο καιρό θα σε «βαραίνει» το άγχος σχετίζεται με τη διάρκεια και την ένταση των συμπτωμάτων αυτών.
Όχι μόνο τα ίδια τα συμπτώματα, αλλά και η αντίδραση του κάθε ανθρώπου απέναντι στο ερέθισμα εξαρτάται από τις παρελθοντικές εμπειρίες ζωής του, τη προσωπικότητα και το γνωστικό στυλ του, τις καθημερινές του συνήθειες (ύπνος, διατροφή, φυσική δραστηριότητα) και τα γονίδια που έχει κληρονομήσει από τους γονείς του.
Όταν έχω άγχος είναι επειδή ζω στο μέλλον. Όταν έχω κατάθλιψη είναι επειδή ζω στο παρελθόν.
Πότε, όμως, εμφανίζουμε κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα;
Όταν αισθανόμαστε ότι απειλούμαστε, όταν δηλαδή αξιολογούμε ένα μέρος της εμπειρίας μας ως επικίνδυνη. Τότε ενεργοποιείται το Συμπαθητικό Νευρικό Σύστημα που ετοιμάζει τον οργανισμό μας για μια κατάσταση πάλης ή φυγής.
Αυτόματα δημιουργούνται, έτσι, στρεσογόνες σκέψεις, επαναφέρονται ασυνείδητα εικόνες, αναμνήσεις και πυροδοτούνται στρεσογόνα συναισθήματα. Για παράδειγμα, μας «κατακλύζει» ο φόβος της αδυναμίας να ανταπεξέλθουμε στη δυσκολία, ο φόβος του τραυματισμού ή του θανάτου και ο φόβος της αρνητικής αξιολόγησης από τους άλλους. Παράλληλα, ενεργοποιούνται και αρνητικά συναισθήματα που σχετίζονται με την κατάθλιψη (αυτο-μομφή, απόγνωση, έλλειψη νοήματος) ή την απώλεια και το πένθος (κενότητα, πόνος).
Το μεγαλύτερο όπλο εναντίον του στρες είναι η ικανότητά μας να διαλέγουμε μια σκέψη αντί για μια άλλη.
Για να καταπολεμήσουμε αυτές τις σκέψεις και τα συναισθήματα έχουμε την τάση να προσπαθούμε να αποφύγουμε το άγχος χρησιμοποιώντας στρατηγικές για να προστατευτούμε, τις λεγόμενες «συμπεριφορές ασφάλειας».
Μας βοηθούν στ’ αλήθεια, όμως, τέτοιες πρακτικές, ώστε να μειώσουμε το άγχος;
Η απάντηση είναι αρνητική, γιατί παρόλο που η αποφυγή καταστάσεων και ερεθισμάτων που μας προκαλούν άγχος φαίνεται ότι μας «προφυλάσσει» από τον υποτιθέμενο κίνδυνο, στην πραγματικότητα μας κρατά φυλακισμένους στον εαυτό, τα αγχογόνα συναισθήματα και τους φόβους μας αυξάνοντας την αίσθηση κινδύνου.
Σήμερα είναι το αύριο, για το οποίο ανησυχούσαμε χθες.
Πώς μπορούμε να μειώσουμε τα συμπτώματα άγχους;
Αρχικά, θα πρέπει να αποδεχτούμε το άγχος και τον φόβο που νιώθουμε! Ο βασικός μας στόχος δεν θα πρέπει να είναι να απαλλαγούμε από τις αγχώδεις εμπειρίες (π.χ. ανεπιθύμητες, επαναλαμβανόμενες σκέψεις), αλλά να είμαστε σε θέση να αλλάξουμε την αντίδρασή μας απέναντι σε αυτές. Δηλαδή, ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τις αγχογόνες σκέψεις και τα συναισθήματα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στα επίπεδα άγχους και τα επακόλουθα συμπτώματα που βιώνουμε.
Καλό είναι να μάθουμε να συμπονούμε τον εαυτό μας, να μην ασκούμε αυστηρή κριτική για το αίσθημα αποτυχίας ή άγχους που νιώθουμε. Άλλος ένας τρόπος είναι να κάνουμε ερωτήσεις στον εαυτό μας για να μας βοηθήσουν να επαναπροσδιορίσουμε τον φόβο. Το χαμόγελο, η σωστή διατροφή, καλός ύπνος, ασκήσεις χαλάρωσης για να ηρεμήσουμε συμπληρώνουν τη «συνταγή» για την αντιμετώπιση του άγχους μας!
